Στο εξώφυλλο οι Paul Newmann & Elizabeth Taylor από την ομώνυμη ταινία.

“Η επιτυχία μπλοκάρεται από το να επικεντρώνεσαι σ’ αυτήν και να τη σχεδιάζεις. Η επιτυχία είναι ντροπαλή, δεν θα ‘ρθει όσο παρακολουθείς.”

 

Ο Tennessee Williams βρίσκεται ανάμεσα στους μεγάλους Αμερικανούς θεατρικούς συγγραφείς του περασμένου αιώνα, δίπλα στους Arthur Miller, August Wilson και Eugene O`Neill.  Τη μεγαλύτερη περίοδο της ζωής του έζησε τη Νέα Ορλεάνη. Έγραψε ποιήματα, νουβέλες, θεατρικά έργα και παιχνίδια, ιστορίες και μυθιστορήματα και το 1948 κέρδισε το βραβείο Πούλιτζερ για το "Λεωφορείον ο Πόθος" ενώ το  1955 για τη "Λυσσασμένη Γάτα". Τα έργα του είναι μεταφρασμένα σε περισσότερες από 30 γλώσσες, και παγκοσμίως αποτελούν ιδιαίτερα δημοφιλείς παραστάσεις.

Με πολλά ολόκληρα και μονόπρακτα έργα, ο Williams είναι ένας από τους πιο σημαντικούς σύγχρονους θεατρικούς συγγραφείς, που γεννά κινηματογραφικές προσαρμογές και επιβλητικές σκηνές σε όλο τον κόσμο.

Οι παραγωγές του έργου του δεν είναι ποτέ μακριά από τη σκηνή, αν και ορισμένα έργα μπαίνουν και βγαίνουν από τη μόδα κατά τη διάρκεια των δεκαετιών.

O Williams γεννήθηκε ως Thomas Lanier Williams στις 26 Μαρτίου 1911, στο Columbus του Μισισιπή. Ήταν το δεύτερο από τα τρία παιδιά του Cornelius και της Edwina Williams. Μεγαλωμένος κυρίως από τη μητέρα του, ο Williams είχε μια περίπλοκη σχέση με τον πατέρα του, έναν απαιτητικό πωλητή που προτιμούσε τη δουλειά αντί να είναι σωστός γονέας.

Ο Williams περιέγραψε τα παιδικά του χρόνια στο Mississippi ως ευχάριστα και χαρούμενα. Αλλά η ζωή του άλλαξε όταν η οικογένειά του μετακόμισε στο Saint Louis του Misouri. Η ανέμελη φύση της παιδικής του ηλικίας απογυμνώθηκε στο νέο του αστικό σπίτι, και ως αποτέλεσμα, ο Williams στράφηκε προς τα μέσα και άρχισε να γράφει.

Ο γάμος των γονιών του σίγουρα δεν βοήθησε. Συχνά, το σπίτι του Williams θα μπορούσε να είναι ένα τεταμένο μέρος για να ζεις. «Ήταν απλώς ένας λάθος γάμος», έγραψε αργότερα ο Williams. Η οικογενειακή κατάσταση, ωστόσο, πρόσφερε καύσιμο στην τέχνη του θεατρικού συγγραφέα. Η μητέρα του έγινε το μοντέλο για την ανόητη αλλά δυνατή Amanda Wingfield στο The Glass Menagerie, ενώ ο πατέρας του αντιπροσώπευε τον επιθετικό, οδηγώντας τον Big Daddy στο ”Cat on a Hot Tin Roof” (Λυσσασμένη Γάτα).

Λυσσασμένη Γάτα

Το θεατρικό έργο του 1955, “Λυσσασμένη Γάτα” θεωρείται ευρέως ως το σπουδαιότερο έργο του Tennessee Williams και σε αυτό βρίσκουμε έναν απόηχο πολλών από τις κύριες κοινωνικές και πολιτικές ανησυχίες και αγώνες της Αμερικής της δεκαετίας του 1950. Αλλά ο τρόπος με τον οποίο ο Williams αγγίζει την εθνική ψυχή σε ένα συγκεκριμένο σημείο της ιστορίας των ΗΠΑ είναι λεπτός και απαιτεί πιο προσεκτική ανάλυση. Ωστόσο, πριν προσφέρουμε μια ανάλυση του έργου, ίσως αξίζει να ανακεφαλαιώσουμε την πλοκή του.

Ο Big Daddy- ένας πλούσιος ιδιοκτήτης φυτείας που ζει κάπου στο δέλτα του Μισισιπή- πεθαίνει και όλοι εκτός από τη σύζυγό του, Big Mama, το αναγνωρίζουν. Ο γιος του ζευγαριού, ο Brick, είναι παντρεμένος με τη Margaret, αλλά ο Brick φαίνεται να μην ενδιαφέρεται για τη σύζυγό του σεξουαλικά (είναι η «λυσσασμένη γάτα» λόγω της έλλειψης ικανοποίησής της). Ο Brick αρχίζει το ποτό μετά τον θάνατο του φίλου του Skipper. Ο Big Daddy αντιμετωπίζει τον γιο του σχετικά με την ύποπτη ομοφυλοφιλία του (η οποία ήταν εγκληματική ενέργεια την εποχή που γράφτηκε το έργο), πιστεύοντας ότι ο Brick είχε σεξουαλική επαφή με τον Skipper.

Σε αντίθεση με τον Brick και τη Margaret, που είναι άτεκνοι, υπάρχει ο μεγαλύτερος αδερφός του Brick, Gooper, του οποίου η σύζυγος Mae περιμένει αυτήν τη στιγμή το έκτο παιδί του ζευγαριού. Όταν η οικογένεια αναγκάζει τη Big Mama να αντιμετωπίσει την πραγματικότητα της τελικής κατάστασης του συζύγου της, συζητούν τι θα συμβεί στη φυτεία και το κτήμα μετά το θάνατο του Big Daddy. Ο Gooper και η Mae θέλουν να το φροντίσουν, αλλά η Big Mama απορρίπτει μια τέτοια ιδέα. Η Margaret υποστηρίζει ότι πρέπει να είναι επικεφαλής.

Στη συνέχεια ανακοινώνει –σε μια συγκλονιστική στιγμή– ότι είναι έγκυος στο πρώτο της παιδί. Κανείς δεν την πιστεύει, οπότε προσπαθεί να κάνει τη δήλωση αληθινή αποπλανώντας τον σύζυγό της, κλειδώνοντας το ποτό του και μένοντας έγκυος. Ο Big Daddy πεθαίνει λίγο πριν το τέλος του έργου.

Η δράση του έργου εξελίσσεται με μια αδυσώπητη ενέργεια. Καθώς η Big Mama αναγκάζεται να αντιμετωπίσει το γεγονός ότι ο σύζυγός της, που φαίνεται το ίδιο το πρότυπο της αρρενωπότητας και της ζωτικής δύναμης, πεθαίνει, και ο Brick αναγκάζεται να αντιμετωπίσει το ψέμα που κρύβεται πίσω από τον γάμο του με τη Margaret, έτσι κι εμείς, ως θεατές, παρασυρόμαστε από το ανελέητο οικογενειακό δράμα.

Ο ανδρισμός είναι ένα βασικό θέμα του έργου. Πώς μοιάζει ένας «καλός» σύζυγος και οικογενειάρχης; Ο Brick και η Margaret αισθάνονται ανεπαρκείς επειδή, σε αντίθεση με τον αδερφό του Brick, Gooper και τη σύζυγό του Mae, δεν έχουν παιδιά. Ο Brick έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τον πατέρα του, το όνομα του οποίου σε όλο το έργο, Big Daddy, τονίζει τόσο την ιδιότητά του ως πατριάρχη της οικογένειας όσο και την παντοδύναμη εξουσία του στη ζωή όλων.

Αλλά καθώς ο Big Daddy πεθαίνει, το έργο εγείρει επίσης ερωτήματα σχετικά με την αλληλεπίδραση μεταξύ των διαφορετικών γενεών και το τι αφήνει κανείς πίσω. Ο Big Daddy έχει αφήσει πίσω του παιδιά και, μέσω του Gooper, έχει εγγόνια, αλλά η οικογένεια διαφωνεί για το ποιος πρέπει να διαχειρίζεται την περιουσία του όταν αυτός έχει πεθάνει. Η Margaret αισθάνεται αναγκασμένη να ενεργήσει με απελπισμένο τρόπο για να διασφαλίσει ότι θα καταλήξει στη φυτεία του Big Daddy μετά τον θάνατό του. O μόνος τρόπος είναι να μείνει έγκυος στο παιδί του Brick.

Φυσικά, το σκηνικό του έργου σε μια φυτεία στο Μισισιπή εγείρει επίσης ερωτήματα σχετικά με τις φυλετικές σχέσεις στις ΗΠΑ τη δεκαετία του 1950, προτού αρχίσει να δυναμώνει το κίνημα των Πολιτικών Δικαιωμάτων. Αξίζει να αναφερθεί ότι η πρεμιέρα του έργου ήταν την ίδια χρονιά που η Rosa Parks αρνήθηκε να παραχωρήσει τη θέση της στο λεωφορείο σε έναν λευκό επιβάτη. Ο Williams αναγνωρίζει αυτό το σημαντικό υπόβαθρο στο σκηνικό του έργου χωρίς να κάνει τον φυλετικό αγώνα το κύριο θέμα του έργου (αν και στη δεύτερη εκδοχή της τρίτης και τελευταίας πράξης του έργου, την οποία έγραψε μετά από πρόταση του σκηνοθέτη του έργου, έκανε τους μαύρους υπηρέτες πιο εξέχοντες στη σκηνή ).

Γιατί έχει σημασία αυτή η ρύθμιση; Ήταν ένας κόσμος που ο Williams γνώριζε αρκετά καλά. Όπως ήξερε ότι ζούσε ως ομοφυλόφιλος σε μια εποχή που κάτι τέτοιο ήταν ποινικοποιημένο και κοινωνικά ανείπωτο. Ωστόσο, μας θυμίζει επίσης ότι ο Big Daddy αντιπροσωπεύει, σε κάποιο επίπεδο, την αβεβαιότητα των Ηνωμένων Πολιτειών εκείνη την εποχή. Ο Ψυχρός Πόλεμος μεταξύ των ΗΠΑ και της ΕΣΣΔ μαινόταν, η Σοβιετική Ένωση έφτιαχνε τις δικές της ατομικές βόμβες και η ίδια η Αμερική φαινόταν διχασμένη από εσωτερικές υποψίες και συγκρούσεις γύρω από ύποπτη κομμουνιστική δραστηριότητα. Καθώς προχωρούσε η δεκαετία του 1950, το καθεστώς δεύτερης κατηγορίας των μαύρων Αμερικανών θα άρχιζε επίσης να ξετυλίγεται καθώς το κίνημα των Πολιτικών Δικαιωμάτων γινόταν πιο mainstream. Η Αμερική στην οποία έζησε και ευδοκίμησε ο Big Daddy, όπως ο ίδιος ο Big Daddy, πεθαίνει.

Η “Λυσσασμένη Γάτα” είναι ένα παράδειγμα νατουραλιστικού δράματος. Αντικατοπτρίζει δηλαδή τις πραγματικότητες της κανονικής ζωής (ειδικά της οικογενειακής ζωής) και προσπαθεί να αναδημιουργήσει τα οικογενειακά δράματα πραγματικών ανθρώπων με αυθεντικό τρόπο.