Θεωρείται ένας από τους σπουδαιότερους Δανούς φιλοσόφους και μάλιστα ο πρώτος υπαρξιστής φιλόσοφος! Ήταν ακόμα θεολόγος, ποιητής, κοινωνικός κριτικός και θρησκευτικός συγγραφέας.  Κανένας δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι ο Soren Kierkegaard ήταν μια εξέχουσα προσωπικότητα που επηρέασε σημαντικά τη σύγχρονη διανόηση.

O Kierkegaard άσκησε εξαιρετικά έντονη κριτική στην εγγελιανή  φιλοσοφία της εποχής του και σε πρακτικές της επίσημης Εκκλησίας, τις οποίες θεωρούσε φοβερά ανούσιες και τυπολατρικές. Τα περισσότερα από τα έργα του έχουν αντικείμενο  θρησκευτικά προβλήματα- για παράδειγμα, τη φύση της πίστης, τον θεσμό της χριστιανικής Εκκλησίας, τη χριστιανική ηθική, τη  θεολογία, τις απόψεις και τα συναισθήματα των ατόμων καθώς αντιμετωπίζουν υπαρξιακές επιλογές. Γι`αυτό το λόγο, τον έχουν κατατάξει στον χριστιανικό υπαρξισμό και την υπαρξιακή ψυχολογία. Οι αντιλήψεις του, ωστόσο, προκάλεσαν έντονα  συνειδησιακά διλήμματα και αυτοκριτική για τους αναγνώστες του. 

"Για να γίνουν γόνιμοι οι καιροί που ζούμε, οφείλουν να απολακτίσουν την πολλή και ποικίλη γνώση προς χάριν της αυτογνωσίας· η εποχή μας πρέπει να σπάσει τα δεσμά της αυθεντίας και του δογματισμού και να γίνει σωκρατική" ήταν η επιτακτική ανάγκη που υπογραμμίζεται στο έργο του... Η διαλεκτική δηλαδή. Για να γίνει όμως αυτό, θα έπρεπε να σταματήσει η αντικειμενικότητα να γίνεται το επίκεντρο στην αναζήτηση της αλήθειας. Ο Δανός φιλόσοφος επηρεάστηκε πολύ από τη φιλοσοφική σκέψη του Σωκράτη. Η βασική έννοια της υπαρξιακής αγωνίας για την σωτηρία του ανθρώπου που ανέπτυξε εμφανίστηκε και ορίστηκε αρχικά από τον Ιωάννη Δαμασκηνό.

Υπήρξε «ο πιο διεισδυτικός ανακριτής της ανθρώπινης ψυχής πριν τον Freud» κατά τον Lacan, πρόδρομος της φιλοσοφικής σκέψης του 20ου αιώνα, που επηρέασε σε βάθος  τον Jaspers, τον Wittgenstein, τον Heidegger και τον Sartre. 

Στα πρώτα έργα του που χρησιμοποιούσε διάφορους χαρακτήρες - υπέγραφε με ψευδώνυμα -  οι οποίοι παρουσίαζαν τις διαφορετικές απόψεις τους μέσω πολύπλοκων διαλόγων. `Αφηνε στον κάθε αναγνώστη του να κατανοήσει την ουσία των έργων του, γιατί«το έργο [του αναγνώστη] θα πρέπει να καθίσταται δύσκολο, καθώς μόνο η δυσκολία εμπνέει εκείνον που έχει ευγενή κίνητρα». Ο Λούντβιχ Βίτγκενσταϊν είχε πει χαρακτηριστικά για τον Kierkegaard ότι ήταν «με διαφορά, ο πιο εξέχων διανοητής του δέκατου ένατου αιώνα». 

6 Κύρια θέματα της φιλοσοφίας και των γραπτών του

Η φιλοσοφία και τα γραπτά του Kierkegaard επικεντρώθηκαν στις έννοιες της ελεύθερης βούλησης, της αυτοέκφρασης και της ανθρώπινης εμπειρίας.

Άγχος και απόγνωση

Ο Kierkegaard πίστευε ότι το άγχος και η απελπισία ήταν απαραίτητα για την ανθρώπινη εμπειρία. Υποστήριξε ότι τα ανθρώπινα όντα πρέπει να κάνουν επιλογές βασισμένες στην ελεύθερη βούληση παρά το άγχος τους.

Υποκειμενικότητα

 Ο Kierkegaard χρησιμοποίησε τον όρο «μοναδικό άτομο» για να περιγράψει αυτό που έβλεπε ως υποκειμενικότητα της εμπειρίας κάθε ατόμου. Πίστευε ότι η αλήθεια ορίζεται από κάθε άτομο με βάση τη μοναδική του οπτική.

Παραλογισμός

Με μια υπαρξιστική νοοτροπία, ο Kierkegaard είδε την πραγματικότητα ως παράλογη και ανεξήγητη. Σε αντίθεση με τους ορθολογιστές φιλοσόφους πριν από αυτόν, ο Kierkegaard πίστευε ότι η λογική ήταν ανεπαρκής για να διευθετήσει τον παραλογισμό της ανθρώπινης ύπαρξης.

Αισθητική

Με τα πρώτα του γραπτά, ο Kierkegaard εξερεύνησε θέματα αισθησιασμού, ομορφιάς και ζωής για τη στιγμή. Ένα τμήμα του πρώτου βιβλίου του, Either/Or: A Fragment of Life (1843), είναι μια εξερεύνηση του ρομαντισμού που ονομάζεται “The Seducer’s Diary.”  Ο Kierkegaard θεώρησε τον αισθητισμό ως το πρώτο στάδιο ανάπτυξης για τα άτομα.

Ηθική

Ο Kierkegaard κατέταξε το δεύτερο στάδιο της ατομικής ανάπτυξης ως ηθικό. Στο βιβλίο του “For Self-Examination” (1851), περιέγραψε πώς πίστευε ότι τα ανθρώπινα όντα πρέπει να ταυτίζονται μέσα σε μια ευρύτερη κοινωνία και να συμπεριφέρονται ηθικά μέσα σε αυτήν.

Θρησκεία

 Στα μεταγενέστερα γραπτά του, ο Kierkegaard πρόσθεσε ένα τρίτο και τελευταίο στάδιο για την αντίληψή του για την ανθρώπινη ανάπτυξη — ένα θρησκευτικό στάδιο. Αν και επέκρινε συχνά θρησκευτικούς ηγέτες τους οποίους θεωρούσε δογματικούς, τα γραπτά του διερεύνησαν την πίστη του στον Θεό, τον Ιησού Χριστό, και την ιδέα του ότι τα άτομα πρέπει να κάνουν ένα άλμα πίστης για την πνευματική τους ανάπτυξη. Στο “Fear and Trembling” (1843), ο Kierkegaard επαναλαμβάνει τη βιβλική ιστορία του Αβραάμ και του Ισαάκ για να διερευνήσει τη σχέση μεταξύ θρησκείας και ηθικής.

 Διάσημα αποφθέγματα του Sοren Kierkegaard

Για το άγχος

 «Το άγχος είναι η ζάλη της ελευθερίας». —”The Concept of Anxiety” (1844)

Για την ανθρώπινη βούληση

«Η καθαρότητα της καρδιάς είναι να θέλεις ένα πράγμα». —Edifying Discourses in Diverse Spirits (1847), γνωστά και ως Upbuilding Discourses in Various Spirits

Για την ελευθερία του λόγου

 «Οι άνθρωποι απαιτούν την ελευθερία του λόγου ως αντιστάθμισμα για την ελευθερία της σκέψης, την οποία σπάνια χρησιμοποιούν». —”Either/Or: A Fragment of Life” (1843)

Για την αγάπη

 «Η αγάπη είναι τα πάντα, τα δίνει όλα και τα παίρνει όλα». —”Works of Love” (1847)

Περί ποίησης

«Τι είναι ποιητής; Ένα δυστυχισμένο άτομο που κρύβει βαθιά αγωνία στην καρδιά του αλλά τα χείλη του είναι τόσο σχηματισμένα που καθώς αναστεναγμοί και κλάματα περνούν από πάνω τους ακούγονται σαν όμορφη μουσική». —”Either/Or: A Fragment of Life” (1843)