Για δεύτερη φορά μετά την πανδημία, η απειλή ενός Τρίτου Παγκόσμιου Πόλεμου κάνει την ζωή μας να μοιάζει με σενάριο επιστημονικής φαντασίας. 

Μια από τις μεγαλύτερες “κατάρες” της ανθρωπότητας είναι να βιώσεις πόλεμο. Να αποχαιρετάς τους αγαπημένους που πάνε να πολεμήσουν και να μην ξέρεις αν θα τους ξαναδείς. Να βλέπεις ολόκληρες οικογένειες να ξεκληρίζονται. Περιουσίες να λεηλατούνται και να καταστρέφονται. Άνθρωποι να μην έχουν που να μείνουν. Παιδιά να  πεινούν και να κλαίνε στους δρόμους. Από την ημέρα της εισβολής, η σκέψη μου είναι με αυτούς τους ανθρώπους στην Ουκρανία κι αυτό που πραγματικά με θλίβει είναι πως ούτε εγώ, ούτε κανένας μας δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι για να διώξουμε τον εφιάλτη που ζουν. Η τύχη τους βρίσκεται στα χέρια κάποιων “μεγάλων” που αποφασίζουν δίχως συναίσθημα και συχνά χωρίς λογική. Διαβάζοντας διάφορες αναρτήσεις στα social media αντιλαμβάνομαι ότι όλοι μας θέλουμε να ακουστεί η φωνή μας και να λήξει ο πόλεμος. Μπορεί οι στίχοι του John Lennon, “Imagine”, “ο κόσμος να ζήσει σαν να είναι ένα” να απέχει κατά πολύ από την πραγματικότητα και να μην επιτευχθεί ποτέ. Ωστόσο, κανείς δεν μπορεί να μας στερήσει την ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο. Για τα παιδιά μας…

Καθώς η κύρια έννοια μας αυτήν την εποχή εκτός από τον κορωνοιό, είναι ο πόλεμος στην Ουκρανία, έχει  ενδιαφέρον να ζητήσουμε από διάφορα πρόσωπα που έχουμε φιλοξενήσει στο παρελθόν στο klik, να μας μιλήσουν για αυτή την μεγάλη “περιπέτεια” που δεν ξέρουμε πού θα οδηγήσει την ανθρωπότητα. 

Η εξαίρετη ψυχίατρος, κα Γεωργία Μπαλτά, μιλά στη νέα στήλη του Klik #Πόλεμος_2022. 

Για δεύτερη φορά μετά την πανδημία, η απειλή ενός Τρίτου Παγκόσμιου Πόλεμου κάνει την ζωή μας να μοιάζει με σενάριο επιστημονικής φαντασίας. Όπως ο Χίτλερ ήταν ο μοιραίος άνθρωπος που οδήγησε την ανθρωπότητα στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο έτσι και ο Πούτιν γίνεται ο μοιραίος άνθρωπος που ίσως τελικά οδηγήσει την ανθρωπότητα στον Τρίτο. Ποια η άποψή σας.

Θέλω να πιστεύω ότι η απειλή ενός τρίτου παγκοσμίου πολέμου, αν και προβάλει απειλητική μπροστά στα μάτια μας, δεν αποτελεί παρόλα αυτά ένα ρεαλιστικό σενάριο. Αναμφισβήτητα, είναι προφανείς κάποιες ομοιότητες ανάμεσα στο Χίτλερ και τον Πούτιν: Είναι και οι δύο ηγέτες συγκεντρωτικοί, φιλοδοξοι, σκληροί, ψυχροί… Όμως σε παγκόσμιες συγκυρίες και τα δυναμικά είναι διαφορετικά, σε σχέση με αυτά του εικοστού αιώνα, όπως διαφορετικό είναι και το φρόνημα και η εν γένει συμπεριφορά και αντιδράσεις των λαών. Αυτές οι διαφορές νομίζω ότι θα σταθούνε ικανές να αποτρέψουν ένα τρίτο παγκόσμιο πόλεμο. Άλλωστε, για να πετύχει ένας πόλεμος πρέπει να πιστεύουν σε αυτόν οι άνθρωποι που το υλοποιούν, δεν αρκεί να τον επιβάλει ο ηγέτης τους. 

Παρόλα αυτά, είναι αλήθεια ότι είμαστε ψυχικά επιβαρυμένοι από την πανδημία, η οποία εμφανίστηκε μετά από δέκα χρόνια οικονομικής κρίσης, τουλάχιστον για τη χώρα μας. Είμαστε όλοι μας εξουθενωμένοι ψυχικά, και πολλοί συνάνθρωποί μας είναι εξουθενωμένοι και οικονομικά. Χρειάζεται ψυχραιμία πάνω απ’ όλα. Χρειάζεται υπομονή, η οποία πάντα βοηθάει και, το κυριότερο: χρειάζεται ένα ελάχιστο αισιοδοξίας! Αισιοδοξία, όχι με την έννοια της ανόητης επανάπαυσης σε ψεύτικα σενάρια, όχι με την έννοια της αφέλειας ή της νωθρότητας, αλλά με την έννοια της πίστης ότι θα μπορέσουμε να καταφέρουμε κάτι καλό.

“Σε όλους τους πολέμους, από τον Τρωικό μέχρι σήμερα, το κυριότερο κίνητρο υπήρξε η κλοπή, η αρπαγή, η λεηλασία” είναι τα λόγια του Ρωμαίου φιλόσοφου, Σενέκα. Στην περίπτωση του Βλαντιμίρ Πούτιν ποια θεωρείτε ότι είναι τα κίνητρά του;

Είναι αλήθεια ότι το ισχυρότερο και το κοινό κίνητρο όλων των πολέμων που έχουν λάβει χώρα σε τούτη εδώ την γη ήταν η απόκτηση περισσότερης δύναμης, είτε οικονομικής, είτε γεωπολιτικής. Δεν φαίνεται ο σημερινός πόλεμος να διαφέρει από τους προηγούμενους, τουλάχιστον όσον αφορά τα κίνητρα του. Έχουμε δυστυχώς μιας επανάληψη της χιλιογραμμένης ιστορίας.

Ο Βλαντιμίρ Πούτιν που μεγάλωσε με αντιδυτική ιδεολογία η οποία έγινε και επάγγελμα του όταν εντάχθηκε στη KGB, δεν έχει ξεχάσει σε καμιά στιγμή από τότε,  ότι ο «εχθρός» του ήταν και παραμένει η Δύση.  Πιστεύετε ότι η εκδίκηση που έχει μέσα του, θα μπορούσε να κάνει κάποτε τη Ρωσία του Πούτιν τη  μεγαλύτερη δύναμη;

Ο Ρώσος ηγεμόνας είναι ένας άνθρωπος οποίος κρατάει μεγάλες αποστάσεις από το κοινό, δεν εκτίθεται και δεν μοιράζεται με τους συνανθρώπους του τα συναισθήματά του. Είναι λοιπόν κατά τη γνώμη μου κάπως αυθαίρετο να χαρακτηρίσουμε με ασφάλεια την συμπεριφορά εκδικητική, δεδομένου ότι θα μπορούσε να υπάρχουν κι άλλες ερμηνείες, όπως η βαθιά επιθυμία του  για παραπάνω δύναμη. Το θεωρώ όμως δύσκολο στη σημερινή εποχή, με τα συγκεκριμένα παγκόσμια δεδομένα, με τη δεδομένη ισορροπία δυνάμεων στην υφήλιο και με την παγκοσμιοποίηση, να μπορέσει η Ρωσία να ηγηθεί όλων των άλλων δυνάμεων και να κατακτήσει τον τίτλο της μεγαλύτερης δύναμης στον κόσμο.

Τις τελευταίες μέρες με τον θάνατο του Αμερικανού δημοσιογράφου, τον βομβαρδισμό μαιευτηρίου  στη Μαριούπολη και την  πολυκατοικία που βομβαρδίστηκε στο Ιρπίν και πολλές πολλές ακόμα καταστροφές, οι άμαχοι φαίνεται να γίνονται όλο και περισσότερο στόχος. Τι γνώμη έχετε γι’αυτό;

Δυστυχώς, είναι μία γνωστή στρατηγική σε καταστάσεις πολέμου, ο επιτιθέμενος να πλήττει τον άμαχο πληθυσμό, τα γυναικόπαιδα. Θεωρείται μια επιτυχημένη τακτική, καθώς κάμπτει το ηθικό του αντιπάλου, και ενισχυεί το φρόνημα του επιτιθέμενου. Όμως είναι μία συμπεριφορά βαθιά ανήθικη, στα μάτια οποιουδήποτε ουδέτερου παρατηρητή. Είναι μια συμπεριφορά καταχωρημένη στα εγκλήματα πολέμου, αν και ο όρος εγκλήματα πολέμου μοιάζει οξύμωρος: με την έννοια ότι ο πόλεμος από μόνος του συνιστά ένα έγκλημα κατά της ανθρωπότητας.
 

 Η ρωσική εισβολή ώθησε τον πρόεδρο Ζελένσκι σε έναν διαφορετικό ρόλο, έναν ρόλο που στην αρχή φαινόταν ακατάλληλος για τον χαρακτήρα του. Συγκέντρωσε τους δικούς του ανθρώπους για να υπερασπιστεί το έθνος τους, ενίσχυσε επίσης τις δημοκρατίες του κόσμου με τρόπους που φαινόταν αδιανόητοι μόλις μια εβδομάδα πριν. Υποθετικά μιλώντας,  αν κάτι τέτοιο συνέβαινε στη χώρα μας, ποια πιστεύετε ότι θα ήταν η αντίδραση;

Η επίθεση των Ρώσων κατά της Ουκρανίας έχει μετατρέψει τον Ζελένσκι σε ένα εξαιρετικά δημοφιλές πρόσωπο. Η δημοσιότητα, με την οποία διεξάγεται αυτός ο πόλεμος, είναι πρωτοφανής για την ιστορία της ανθρωπότητας! Για πρώτη φορά μπορούν όλοι άνθρωποι στον πλανήτη να βλέπουν σχεδόν σε πραγματικό χρόνο πραγματικές εικόνες του πολέμου. Η νέα διαδικτυακή πραγματικότητα, που βιώνουμε καθημερινά στη ζωή μας, επηρεάζει τον τρόπο που προσεγγίζουμε αυτόν τον πόλεμο. Μοιραία επηρεάζει τον τρόπο που διεξάγεται αυτός ο πόλεμος, και τον τρόπο με τον οποίο δρουν οι πρωταγωνιστές του. Είναι καινούργιες καταστάσεις για όλους μας, ένα  καινούργιο status. Όσον αφορά για τη χώρα μας, όποιος κι αν είχε στα χέρια του τα ηνία της ηγεσίας, θέλω να πιστεύω ότι, σε ένα τέτοιο οδυνηρό σενάριο, θα μπορούσε να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων.

Ποιες οι προβλέψεις σας για το τέλος αυτής της "μεγάλης περιπέτειας";

Θεωρώ ότι αυτή η περιπέτεια είναι μεγάλη όσον αφορά την ένταση και τον πόνο που έχει προκαλέσει μέχρι τώρα, αλλά δεν θα είναι μεγάλη χρονικά. Πιστεύω ότι σύντομα θα βρεθεί μια λύση, όχι απαραίτητα με ανθρωπιστικά κριτήρια, όσο περισσότερο με κριτήρια οικονομικής λογικής και αναγκαιότητας. Όπως και να έχει όμως, νομίζω ότι οι εχθροπραξίες θα τελειώσουν σύντομα, και μια ισορροπία δυνάμεων θα εγκατασταθεί. Οι πληγωμένοι άνθρωποι, οι κατεστραμμένοι άνθρωποι, οι τραυματισμένοι άνθρωποι θα προσπαθήσουν να κλείσουν τις πληγές τους και να συνεχίζουν τη ζωή τους. Γιατί η ζωή έχει την τεράστια δύναμη να υποστηρίζει την ύπαρξη της. Ακόμα και μετά από τους πολέμους, και μετά από το θάνατο, και μετά από την καταστροφή, η ζωή συνεχίζεται… είναι το μόνο ρεαλιστικό σενάριο!