Για δεύτερη φορά μετά την πανδημία, η απειλή ενός Τρίτου Παγκόσμιου Πόλεμου κάνει την ζωή μας να μοιάζει με σενάριο επιστημονικής φαντασίας. 

Μια από τις μεγαλύτερες “κατάρες” της ανθρωπότητας είναι να βιώσεις πόλεμο. Να αποχαιρετάς τους αγαπημένους που πάνε να πολεμήσουν και να μην ξέρεις αν θα τους ξαναδείς. Να βλέπεις ολόκληρες οικογένειες να ξεκληρίζονται. Περιουσίες να λεηλατούνται και να καταστρέφονται. Άνθρωποι να μην έχουν που να μείνουν. Παιδιά να  πεινούν και να κλαίνε στους δρόμους. Από την ημέρα της εισβολής, η σκέψη μου είναι με αυτούς τους ανθρώπους στην Ουκρανία κι αυτό που πραγματικά με θλίβει είναι πως ούτε εγώ, ούτε κανένας μας δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι για να διώξουμε τον εφιάλτη που ζουν. Η τύχη τους βρίσκεται στα χέρια κάποιων “μεγάλων” που αποφασίζουν δίχως συναίσθημα και συχνά χωρίς λογική. Διαβάζοντας διάφορες αναρτήσεις στα social media αντιλαμβάνομαι ότι όλοι μας θέλουμε να ακουστεί η φωνή μας και να λήξει ο πόλεμος. Μπορεί οι στίχοι του John Lennon, “Imagine”, “ο κόσμος να ζήσει σαν να είναι ένα” να απέχει κατά πολύ από την πραγματικότητα και να μην επιτευχθεί ποτέ. Ωστόσο, κανείς δεν μπορεί να μας στερήσει την ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο. Για τα παιδιά μας…

Καθώς η κύρια έννοια μας αυτήν την εποχή εκτός από τον κορωνοιό, είναι ο πόλεμος στην Ουκρανία, έχει  ενδιαφέρον να ζητήσουμε από διάφορα πρόσωπα που έχουμε φιλοξενήσει στο παρελθόν στο klik, να μας μιλήσουν για αυτή την μεγάλη “περιπέτεια” που δεν ξέρουμε πού θα οδηγήσει την ανθρωπότητα. 

Ο εξαίρετος δημοσιογράφος Αντώνης Λιάρος, μιλά στη νέα στήλη του Klik #Πόλεμος_2022.

Για δεύτερη φορά μετά την πανδημία, η απειλή ενός Τρίτου Παγκόσμιου Πόλεμου κάνει την ζωή μας να μοιάζει με σενάριο επιστημονικής φαντασίας. Όπως ο Χίτλερ ήταν ο μοιραίος άνθρωπος που οδήγησε την ανθρωπότητα στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο έτσι και ο Πούτιν γίνεται ο μοιραίος άνθρωπος που ίσως τελικά οδηγήσει την ανθρωπότητα στον Τρίτο. Ποια η άποψή σας.

  Εύχομαι κι ελπίζω, ότι αυτό δεν θα συμβεί. Εκτιμώ ότι και ο Πούτιν δεν θα τολμήσει να το κάνει και απλά εκτοξεύει  απειλές. Ένας τρίτος Παγκόσμιος πόλεμος θα είναι πυρηνικός. Και ο Ρώσος πρόεδρος ξέρει, ότι αν πατήσει το κουμπί των πυρηνικών, δεν θα υπάρχει επιστροφή. Όπως επίσης ξέρει ότι δεν θα αιφνιδιάσει τη Δύση, η οποία είναι πλέον υποψιασμένη και έχει κι εκείνη πυρηνικά όπλα. Ξέρει ακόμα, ότι μετα από έναν πυρηνικό πόλεμο δεν θα υπάρχει νικητής ή ηττημένος. Και μαζί με τις χώρες που θα γίνουν κεραμιδαριό, θα είναι και η δική του χώρα.  Όλα αυτά βεβαίως, υπό την προϋπόθεση ότι δεν θα του πάνε όλα ανάποδα. Οπότε θα κάνει κινήσεις απόγνωσης. Κάτι που δεν φαίνεται ως τώρα, παρα τις καθυστερήσεις στο χρονοδιάγραμμα της εισβολής εξαιτίας της απρόσμενης Ουκρανικής αντίστασης. 

“Σε όλους τους πολέμους, από τον Τρωικό μέχρι σήμερα, το κυριότερο κίνητρο υπήρξε η κλοπή, η αρπαγή, η λεηλασία” είναι τα λόγια του Ρωμαίου φιλόσοφου, Σενέκα. Στην περίπτωση του Βλαντιμίρ Πούτιν ποια θεωρείτε ότι είναι τα κίνητρά του;

Τα κίνητρά του είναι πολιτικά, οικονομικά και γεωπολιτικά. Θα εξαρτηθεί βεβαίως από την τελική έκβαση του πολέμου. Απ’ ό,τιι φαίνεται, με πρόσχημα τις βιαιοπραγίες Ουκρανών Εθνικιστών σε βάρος Ρωσόφωνων της Ανατολικής Ουκρανίας, στόχευσε στην προσάρτηση των Ανατολικών τμημάτων της Ουκρανίας , την ένωσή τους με την Κριμαία και (αν πετύχει) με την Οδησσό. Με αυτή την τακτική, θα έχει ενώσει μεγάλα τμήματα με Ρωσόφωνο πληθυσμό , υπο μια ενιαία και ελεγχόμενη από τον ίδιο  διοίκηση, ενώ ταυτόχρονα θα έχει καταστήσει την υπόλοιπη Ουκρανία (αν δεν την έχει καταλάβει ή δεν έχει εγκαταστήσει άμεσα κυβέρνηση -μαριονέτα) που θα ζει και θα αναπνέει όποτε της το ορίζει ο ίδιος. Δηλαδή ένα κράτος που τύποις θα λέγεται ανεξάρτητο. Αφού ακόμη και για εισαγωγή ειδών διατροφής θα ζητά την άδεια της Ρωσίας. 

Αν ωστόσο, δεν του βγει αυτό το σχέδιο τοτε  η διαπραγμάτευση θα έχει άλλη αφετηρία και διαφορετική κατάληξη.  Είναι νωρίς ακόμη να εκτιμηθεί.  Θα είναι κατά τη γνώμη μου μια μακρά διαδικασία, με άγνωστη κατάληξη. Το μεγάλο ζητούμενο είναι αν θα είναι εφαρμόσιμη. Μην ξεχνάμε τη συμφωνία του Μινσκ, που δεν εφαρμόσθηκε ούτε από τη Μόσχα ούτε από το Κίεβο.

Ο Βλαντιμίρ Πούτιν που μεγάλωσε με αντιδυτική ιδεολογία η οποία έγινε και επάγγελμα του όταν εντάχθηκε στη KGB, δεν έχει ξεχάσει σε καμιά στιγμή από τότε,  ότι ο «εχθρός» του ήταν και παραμένει η Δύση.  Πιστεύετε ότι η εκδίκηση που έχει μέσα του, θα μπορούσε να κάνει κάποτε τη Ρωσία του Πούτιν τη  μεγαλύτερη δύναμη;

Ακόμη κι αν το ήθελε, δεν νομίζω ότι προλαβαίνει. Είναι στην εξουσία από το 2000, και προσπάθησε να μεταστρέψει την Ρωσική οικονομία από τον κομουνιστικό κρατισμό σε μια φιλελεύθερη οικονομία δυτικού τύπου.   Σε κάποιο βαθμό το κατάφερε, χωρίς ωστόσο να αποκτήσει τον δυναμισμό των άλλων μεγάλων οικονομιών της Δύσης ή της Κίνας. Οι κυρώσεις που επιβλήθηκαν πρόσφατα στη Μόσχα, θα πλήξουν τη Ρωσική Οικονομία μακροπρόθεσμα, αν συνεχίσουν να επιβάλλονται σε βάθος χρόνου.  Ίσως η απόφαση για εισβολή στην Ουκρανία να ήταν μια απόφαση μονόδρομος, για συσπείρωση των πολιτών, αφου στις επικείμενες εκλογές δεν έχει να «πουλήσει» αύξηση στο οικογενειακό εισόδημα.

Και μπορεί ο πόλεμος να ενισχύει το εθνικό φρόνημα, επιδεινώνει όμως όλους τους οικονομικούς δείκτες και σε συνδυασμό  με την διεθνή απομόνωση και τις κυρώσεις θα κάνουν το κλίμα πολύ δύσκολο για τον Βλαντιμίρ Πούτιν. Ας σημειώσουμε πάντως ότι η απουσία πολιτικού αντιπάλου δέους του αφήνει ελεύθερα τα χέρια, προς το παρόν. Γιατί όλες οι δικτατορικές θητείες έχουν χρονικό ορίζοντα!

Τις τελευταίες μέρες με τον θάνατο του Αμερικανού δημοσιογράφου, τον βομβαρδισμό μαιευτηρίου  στη Μαριούπολη και την  πολυκατοικία που βομβαρδίστηκε στο Ιρπίν, οι άμαχοι φαίνεται να γίνονται όλο και περισσότερο στόχος. Τι γνώμη έχετε γι’αυτό;

Δυστυχώς τα πραγματικά θύματα του πολέμου είναι οι άμαχοι. Και σε πολέμους όπως αυτός στην Ουκρανία, όπου δεν μάχονται δύο τακτικοί στρατοί, αλλά ένα συνονθύλευμα από παρακρατικές ομάδες, επαγγελματίες μισθοφόρους, πολιτοφύλακες και εθελοντές, όχι μόνο δεν υπάρχουν ή δεν τηρούνται πολεμικά σχέδια και κανόνες, αλλά η κάθε ομάδα κάνει το κεφαλιού της. Από προβοκάτσιες μέχρι πράξεις τυφλής εκδίκησης. Ωστόσο, επειδή όλα είναι ακόμα συγκεχυμένα και ο επικοινωνιακός πόλεμος με τα fakenews δεν μας επιτρέπει να βγάλουμε καθαρά συμπεράσματα για το ποιος φταίει και για τι φταίει,  ας αρκεστούμε να καταδικάσουμε τις δολοφονίες αμάχων απ’ όπου κι αν προέρχονται.  Μετά το ιστορικό παράδειγμα της Γιουγκοσλαβίας θα πρέπει να περιμένουμε την τελική έκβαση, για να δούμε αν θα έχει συνέχεια η φράση του Μπάιντεν ότι ο Πούτιν είναι εγκληματίας.

 Η ρωσική εισβολή ώθησε τον πρόεδρο Ζελένσκι σε έναν διαφορετικό ρόλο, έναν ρόλο που στην αρχή φαινόταν ακατάλληλος για τον χαρακτήρα του. Συγκέντρωσε τους δικούς του ανθρώπους για να υπερασπιστεί το έθνος τους, ενίσχυσε επίσης τις δημοκρατίες του κόσμου με τρόπους που φαινόταν αδιανόητοι μόλις μια εβδομάδα πριν. Υποθετικά μιλώντας,  αν κάτι τέτοιο συνέβαινε στη χώρα μας, ποια πιστεύετε ότι θα ήταν η αντίδραση;

Δύσκολο να εκτιμήσω τι θα γινόταν στη χώρα μας. Ιστορικά πάντως όλοι οι λαοί που δέχονται στρατιωτική εισβολή  συσπειρώνονται. Και το δικό μας έθνος, έτσι ακριβώς αντέδρασε όταν απειλήθηκε. Παίζει ρόλο, φυσικά και η στάση του ηγέτη. Ο Ζελένσκι, αν και επαγγελματίας ηθοποιός, έδειξε απαράμιλλο θάρρος. Αντί να κρυφτεί, ή να προσπαθήσει να σώσει το… τομάρι του, έμεινε εκεί για να πολεμήσει, εμψυχώνοντας τον λαό του.  Φυσικά, όταν τελειώσουν οι μάχες, θα υπάρξει ο απολογισμός. Και εκεί τα πράγματα θα είναι δύσκολα. Γιατί, παρά την γενναιότητά του θα έχει να διαχειριστεί μια «μικρότερη»  Ουκρανία, ίσως διχοτομημένη, μια κατεστραμμένη χώρα, μια διαλυμένη οικονομία, γκρεμισμένες υποδομές, εργοστάσια, εκατοντάδες χιλιάδες αστέγους και έναν λαό που θα αναζητά αποκατάσταση και ευθύνες για την κατάντια του. Εκεί θα φουντώσουν και οι εθνοτικές αντιθέσεις, υποδαυλιζόμενες από τους πολιτικούς αντιπάλους του Ζελένσκι, αλλά και τις παρακρατικές ομάδες, που δρουν και θα συνεχίσουν να δρουν στο εσωτερικό.  Σε μια χώρα ρημαγμένη, με έναν λαό διχασμένο, το πολιτικό μέλλον του τωρινού ηγέτη της είναι αβέβαιο…

Ποιες οι προβλέψεις σας για το τέλος αυτής της μεγάλης περιπέτειας;

Δύσκολο να προβλέψει κανείς. Δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι η αυριανή Ουκρανία θα είναι η ίδια με αυτήν που υπέστη την στρατιωτική εισβολή. Θα πρέπει να θεωρήσουμε δεδομένη την απώλεια της Κριμαίας και απομένει να δούμε τι θα υπογράψουν οι δύο πλευρές στην συνθήκη συνθηκολόγησης. Φαντάζομαι, το τέλος θα έρθει με μια διαμελισμένη αν όχι κατακτημένη Ουκρανία, μια δοκιμαζόμενη από την οικονομική κρίση Ρωσία και μια Νατοϊκή συμμαχία πιο συμπαγή, με αύξηση των αμυντικών δαπανών εις βάρος των οικογενειακών προϋπολογισμών. Ελπίζω, σε μια πιο αποφασιστική Ευρωπαϊκή Ένωση, με δικό της αμυντικό βραχίονα και πιο ισχυρή διεθνή φωνή. Αυτό που δεν μπορώ να προβλέψω είναι το μέλλον του Πούτιν…