Η γνωριμία μας ξεκίνησε διαδικτυακά. Εκείνη διάβαζε κείμενά μου, εγώ παρακολουθούσα το έργο της. Ανάμεσα στις θετικές πλευρές των social media, είναι ότι μπορούμε να  "συναντήσουμε" ανθρώπους που ίσως υπό άλλες συνθήκες δεν θα μας δινόταν η ευκαιρία. Από τις πρώτες κιόλας συζητήσεις μας, ένιωσα τέτοια οικειότητα λες και γνωριζόμασταν χρόνια. Ευγενική, ποιοτική, διακριτική, με απόθεμα καλοσύνης. Μια νέα γυναίκα, ουσιαστικά καλλιεργημένη, που η ζωή και ο τρόπος που την έχει φιλοσοφήσει, την οδήγησε ένα βήμα παραπέρα από εκεί που οι περισσότεροι καταφέρνουν να φτάσουν. 

Την κα Μένια Κούλη- μετά τις σπουδές Marketing και Διοίκησης Επιχειρήσεων στο Πανεπιστήμιο La Verne των ΗΠΑ- την κέρδισε η τέχνη. Υπηρετώντας την τα τελευταία 19 χρόνια στην Ελλάδα, είχε αξιοζήλευτες συνεργασίες  με κορυφαίους καλλιτέχνες. Ανάμεσά τους ο Takis, o Angelos, Vassiliki, η Chryssa. Ξεκίνησε την καριέρα της ως δυναμική συνεργάτιδα του Σταύρου Μιχαλαριά, στη συνέχεια διηύθυνε έναν σύγχρονο και διεθνών προδιαγραφών χώρο στην Κηφισιά, τη Mamush Gallery, εκπροσωπώντας διακεκριμένους Έλληνες και διεθνείς καλλιτέχνες, ενώ σήμερα είναι Διευθύντρια Επικοινωνίας και Δημοσίων Σχέσεων στο Ίδρυμα Takis – Κέντρο Ερευνών για την Τέχνη & τις Επιστήμες. 

Τα τελευταία χρόνια έχω «φιλοξενήσει» πολλούς αξιόλογους ανθρώπους στο klik και κάθε συνεντευξιαζόμενός μου κατέχει ξεχωριστή θέση στο μυαλό μου. Ωστόσο, η συνέντευξή μου με την γλυκύτατη Μένια, το κορίτσι με το καθαρό βλέμμα -τόσο μελαγχολικό όσο και δυναμικό-, με το εγκάρδιο χαμόγελο και την τρυφερή ψυχή, έχει κερδίσει μια ιδιαίτερη θέση στην καρδιά μου. Της σφίγγω το χέρι που κατάφερε να κάνει τον πόνο δύναμη, να εκτιμά τις μικρές καθημερινές χαρές που οι περισσότεροι θεωρούν δεδομένες και να έχει ως στόχο ζωής  τα λόγια του Καρόλου Ντίκενς. Να γίνει, όπως μου είπε, ο άνθρωπος «με μια καρδιά που ποτέ δεν σκληραίνει, έναν χαρακτήρα που ποτέ δεν κουράζει, ένα άγγιγμα που ποτέ δεν πονά». 

Στη συνέντευξη που ακολουθεί, δεν θα γνωρίσουμε μόνο τις δραστηριότητές της. Κυρίως, θα πάρουμε μαθήματα ζωής που θα μας βοηθήσουν να δούμε τη ζωή με άλλη ματιά... Την ευχαριστώ θερμά...

 

Στο γραφείο στο Ίδρυμα Takis / photo credits Hlias Nak

 

Υπηρετείς 19 χρόνια την τέχνη στην Ελλάδα, έχοντας ξεκινήσει την καριέρα σου ως η δυναμική συνεργάτιδα του Σταύρου Μιχαλαριά, ο οποίος σε μύησε στον απαιτητικό αυτόν χώρο. Θα ήθελα να κάνεις ένα flashback στην εποχή που έκανες τα πρώτα σου «βήματα» μέχρι σήμερα.

Προσπαθώ να κρατώ πάντα τα καλά και τις ευχάριστες αναμνήσεις από μια συνεργασία. Ούτως ή άλλως, τα 14 σχεδόν χρόνια διάρκειας αυτής της συνεργασίας, λένε πολλά! Ήταν υψίστης σημασίας και καθοριστικό για τη μετέπειτα πορεία μου το γεγονός ότι αμέσως μετά την ολοκλήρωση των σπουδών μου ξεκίνησα σε μια από τις σπουδαιότερες και ιστορικότερες γκαλερί της χώρας! Αλλά και μεγάλη ευθύνη ταυτόχρονα. Νιώθω πως το να ξεκινάς από τα 23 σου να εργάζεσαι σε έναν τόσο μεγάλο χώρο τέχνης, με μηδαμινή εμπειρία, είναι μεγάλη τύχη.

Από τον Σταύρο Μιχαλαριά έμαθα πολλά, καθώς και από την Τέτη Μιχαλαρια με την οποία δουλέψαμε στενά και για καιρό σε σημαντικά projects. Τους οφείλω τόσο τη γνώση και εμπειρία που απέκτησα, αλλά και ότι μέσω εκείνων γνώρισα πολύ σημαντικούς ανθρώπους της σύγχρονης τέχνης, Έλληνες και ξένους, που άλλαξαν όλη μου τη ζωή. Ανθρώπους που με βοήθησαν όχι μόνο στην επαγγελματική αλλά και στην προσωπική μου εξέλιξη. Η εργασία πλάι σε μεγάλους καλλιτέχνες αλλά και επαγγελματίες του χώρου αλλάζει όλη σου την αντίληψη για τη ζωή. Παρόλα αυτά, πέρασα από πολλά στάδια και αρκετές δυσκολίες. Ο χώρος είναι δύσκολος και κάποιες φορές σκληρός, απαιτητικός και σίγουρα ανδροκρατούμενος. Είναι δύσκολο για μια γυναίκα να προχωρήσει επιτυχώς, να σταθεί σε αυτόν το χώρο και κυρίως να έχει διάρκεια. Ειδικά για μια γυναίκα σαν κι εμένα που δεν προέρχεται από οικογένεια που να έχει ιστορία στην τέχνη. 

 

Στην Art Athina με τους Σταύρο και Τέτη Μιχαλαριά και τον Πρόεδρο Δημοκρατίας

 

Διηύθυνες έναν σύγχρονο και διεθνών προδιαγραφών χώρο στην Κηφισιά, τη Mamush Gallery εκπροσωπώντας διακεκριμένους Έλληνες και διεθνείς καλλιτέχνες και σήμερα είσαι Διευθύντρια Επικοινωνίας και Δημοσίων Σχέσεων στο Ίδρυμα Takis – Κέντρο Ερευνών για την Τέχνη & τις Επιστήμες. Θα ήθελα να μας πεις για αυτήν τη συνεργασία σου και τον σκοπό του ιδρύματος.

Μετά από μεγάλη σκέψη, και έχοντας πια αποκτήσει εμπειρία, ήρθε στη ζωή μου η Mamush Gallery. Ένας πολύ όμορφος, μοντέρνος χώρος τέχνης, τον οποίο που έστησα από το μηδέν. Με τη βοήθεια και τη στήριξη της διεθνούς γλύπτριας και φίλης Vassiliki, ανέλαβα αυτό το πρότζεκτ το οποίο και υλοποιήθηκε με μεγάλη επιτυχία. Συνεργάστηκα με μεγάλους, νέους αλλά και ανερχόμενους καλλιτέχνες από όλο τον κόσμο. Ταξίδεψα, οργάνωσα εκθέσεις, έκανα νέες συνεργασίες. Έμαθα πάρα πολλά για τον συναρπαστικό κόσμο της τέχνης και μέσα από τις επαφές μου, αλλά και από την ίδια τη Vassiliki. Δεν κρύβω πως την θεωρώ μέντορά μου, διότι εκτός από σπουδαία εικαστικός είναι μια γυναίκα φιλοσοφημένη. Είναι τυχερός όποιος έχει συνεργαστεί μαζί της γιατί έχει να μάθει πολλά και σημαντικά από εκείνη. Η Vassiliki είναι σπουδαίος άνθρωπος και της χρωστάω πολλά. 

 

Με τον διεθνή εικαστικό Marcelo Zeballos και τη Vassiliki

 

Πριν 3 χρόνια και μετά από πλέον 16 χρόνια εμπειρίας αποκλειστικά στον χώρο της σύγχρονης τέχνης, ήρθε η ευχάριστη πρόταση από τον Takis και τους συνεργάτες του στο Ίδρυμά, να αναλάβω τη διεύθυνση επικοινωνίας και δημοσίων σχέσεων. Κάτι που αγαπώ και μου ταιριάζει πολύ. Η δουλειά μου και η καθημερινή μου επαφή με τον ίδιο τον Takis μέχρι τον θάνατό του πριν λίγους μήνες, είναι ότι καλύτερο μου έχει συμβεί. Το πιο σημαντικό από όλα για μένα είναι η ομάδα των συνεργατών μου. Έχουμε δεθεί πολύ και έχουμε το ίδιο όραμα και στόχους. Είμαστε αγαπημένοι και όλοι λάτρεις του Takis και του έργου του. 

Το Ίδρυμα Takis ΚΕΤΕ (Κέντρο Ερευνών για την Τέχνη και τις Επιστήμες) είναι ένα μέρος μαγικό, μαγνητικό, υπέροχο! Ο διεθνών προδιαγραφών χώρος και οι συνεργασίες μέσω αυτού με φορείς όπως η Tate Modern, μεγάλα Μουσεία και Συλλογές του κόσμου με έφεραν σε επαφή με επαγγελματίες από όλο τον κόσμο, συγκαταλέγοντάς με πλέον στους ειδικούς σε ότι αφορά στην επικοινωνία και στις δημόσιες σχέσεις της σύγχρονης τέχνης στην Ελλάδα. Εμπειρία μοναδική υπήρξε και η καθημερινή επαφή μου με τον ίδιο τον Takis, με δίδαξε πολλά. 

 

Με τον Takis 

 

Τον περασμένο Αύγουστο έφυγε από τη ζωή ο διεθνούς φήμης ‘Ελληνας γλύπτης Παναγιώτης Βασιλάκης, γνωστός ως Takis.  Έλεγε ότι «όλα είναι μυαλό και κίνηση». Τι θυμάσαι από εκείνον;

Ήταν το Μότο του και τώρα έχει γίνει και δικό μου! Είχε τυπωμένο στο κεφαλάρι του κρεβατιού του το αγγλικό: everything is mind and motion. Τι να πρωτοθυμηθώ από τον Takis; Ιδιοφυΐα. Πολυπράγμων, επιστήμονας, μουσικός, αρχιτέκτονας, γιατρός. Ιδιόρρυθμος, ιδιαίτερος αλλά βαθιά φιλοσοφημένος, πολίτης του κόσμου από τον οποίο έμαθα πολλά πέραν της τέχνης. Σε πολλούς θα φαινόταν περίεργος, παράξενος αλλά αν κατάφερνες να τον καταλάβεις, τότε αντιλαμβανόσουν το μεγαλείο του. Ήταν γενναιόδωρος, του άρεσε το απλό αλλά το ωραίο. Θα μου μείνει αξέχαστος. 

Με δίδαξε να σκέφτομαι πιο ουσιαστικά, να εργάζομαι πιο αργά, πιο σωστά και να ψυχολογώ τους ανθρώπους. Ο Takis ήταν μοναδικός και μου λείπει πολύ. Δεν θα υπάρξει άλλος, once in a lifetime έρχεται στη ζωή μια τέτοια προσωπικότητα. Όμως η απώλειά του είναι μόνο υλική... Η άυλη ύπαρξη συνεχίζει να υφίσταται ως αύρα… Και η αύρα του Takis βρίσκεται στο Ίδρυμα του, το οποίο και θα υπάρχει για πάντα. Θα υπηρετήσω όσο μπορώ τους σκοπούς που ίδιος όρισε, όπως την εκπόνηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων βασισμένα στο έργο του, και θα κάνω ότι περνάει από το χέρι μου ώστε το Ίδρυμα να γίνει γνωστό σε όλους και ειδικά στα παιδιά. 

Ο αγαπημένος σου ξάδερφος, διασημος designer κοσμηματος, Νίκος Κούλης είναι διακεκριμένος σε παρεμφερή χώρο, στο κόσμημα, ποια η σχέση σας; 

Ο Νίκος είναι σαν αδερφός μου. Τον αγαπώ πολύ. Μια και δεν έχω αδέρφια, από μικρή τον θαύμαζα και τον ένιωθα πολύ κοντά μου. Από παιδί ήταν ξεχωριστός, φωτισμένος και με αυξημένη αισθητική.  Είναι καλλιτέχνης του κοσμήματος, από τους καλύτερους στον κόσμο. Ταιριάζουμε σε πολλά και γι’ αυτό τον είχα πάντα ψηλά στο μυαλό μου και τον αγαπούσα τόσο. Η φιλοσοφία μας είναι «αποφάσισε, αφοσιώσου, πέτυχε». Και οι δύο αγαπάμε το ωραίο, με ιδιαίτερη εκτίμηση για την τέχνη, ο Νίκος είναι και συλλέκτης σύγχρονης τέχνης άλλωστε. Φυσικά, εκείνος είναι καλλιτέχνης, βραβευμένος σχεδιαστής, ενώ εγώ αγαπώ τους καλλιτέχνες και προωθώ τη δουλειά τους. Θα έλεγα πως εγώ τους υπηρετώ και είμαι θαυμάστριά τους. Αυτή είναι η διαφορά μας. 

 

Με τον Νίκο Κούλη και μια καλλιτεχνική του δημιούργια για την CREAID

 

 

 

Ποιον καλλιτέχνη έχεις ξεχωρίσει από τις μέχρι σήμερα συνεργασίες σου;

Θα ήθελα να σταθώ στη Chryssa. Ήταν η πρώτη διεθνής εικαστικός με την οποία εργάστηκα στενά και για καιρό. Η Chryssa ήταν πρωτοπόρος γλύπτρια του νέον, η οποία κατάφερε να διαπρέψει στη μεγαλύτερη αγορά του κόσμου, στην Αμερική. Ήταν πολύ δυναμική γυναίκα. Αυτό με έκανε να την λατρέψω. Τη γνώρισα όταν εκείνη ήταν σε μεγάλη ηλικία αλλά το μυαλό και η διαύγειά της ήταν σαν έφηβης. Είχα εντυπωσιαστεί από τις γνώσεις της και την αγάπη της για το ωραίο. Πηγαίναμε ταξίδια, κινηματογράφο, θέατρο. Την ένιωθα σαν δεύτερη μητέρα και μου πήρε πολύ καιρό να ξεπεράσω τον θάνατό της. 

 

Με τη διεθνή γλύπτρια Chryssa

 

 

 

Πόσο εύκολο είναι να ξεχωρίσει ένας νέος καλλιτέχνης σε αυτόν τον χώρο στην Ελλάδα; Ποια θεωρείς ότι είναι τα απαραίτητα εφόδια για να διακριθεί; Είναι αρκετό το ταλέντο ή οι γνωριμίες καθορίζουν την εξέλιξη του;

Σχεδόν ακατόρθωτο. Δε θέλω να γίνομαι αυστηρή και να απογοητεύσω τους νέους καλλιτέχνες, τους οποίους άλλωστε αγαπώ πολύ. Έχω πολλούς φίλους νέους καλλιτέχνες. Όμως τα τελευταία χρόνια είναι εξαιρετικά δύσκολο να διακριθεί κανείς στην Ελλάδα και ακόμα πιο δύσκολο βέβαια διεθνώς. Απαιτείται μεγάλη αφοσίωση και επιμονή. Δεν αρκεί μόνο το ταλέντο. Δεν αρκούν μόνο οι γνωριμίες. Για να έχεις επιτυχία διαχρονικά χρειάζονται όλα τα παραπάνω. Επίσης, θα πρέπει οι νέοι καλλιτέχνες να μπουν στη λογική του επαγγελματισμού που διακρίνει τους συναδέλφους τους στο εξωτερικό. Να αφήνουν δηλαδή στους ειδικούς να χειριστούν το έργο τους, είτε είναι γκαλερίστες ή ειδικοί στον χώρο της σύγχρονης τέχνης. 

 

Με αγαπημένους συνεργάτες στο Ίδρυμα Τάκις

 

«Η τέχνη δεν είναι αυτό που βλέπεις, αλλά αυτό που κάνεις τους άλλους να δουν.» έλεγε ο Edgar Degas. Τι είναι τέχνη για εσένα;

Ο Ντεγκά είναι από τους αγαπημένους μου ιμπρεσιονιστές ζωγράφους και το απόφθεγμά του αυτό με εκφράζει απόλυτα. Ένα εργο τεχνης, μου έλεγε ο Τάκις, απαγορεύεται να το ερμηνεύει ο ίδιος ο καλλιτέχνης αλλά ούτε και ο τεχνοκριτικός ή ο ιστορικός τέχνης. Είναι μια διεργασία την οποία πρέπει να τελέσει ο θεατής. 

Η τέχνη για μένα είναι όλη μου η ζωή. Είναι στην καθημερινότητα μου. Στη δουλειά, στο σπίτι, στα ταξίδια μου. Η επίσκεψη σε ένα μεγάλο Μουσείο είναι η καλύτερη διασκέδαση για εμένα. Τα ταξίδια μου αφορούν κυρίως στην σύγχρονη τέχνη, όπως σε Art Fairs και εκθέσεις. Ακόμα και οι βόλτες μου με φίλους είναι κυρίως γύρω από την τέχνη, με καλέσματα, εκθέσεις, γκαλά και άλλα σχετικά, 

Είναι μάλλον η μεγάλη μου αγάπη. Έτσι κι αλλιώς, για να είσαι επιτυχημένος στη δουλειά σου πρέπει να κάνεις αυτό που αγαπάς! 

 

Με φόντο τους κήπους του Ιδρύματος Takis  / photo credits: Vassieios Stavropoulos 

 

 

 

«Ένα πραγματικό έργο τέχνης δεν τελειώνει ποτέ.» είναι τα λόγια του Πωλ Βαλερύ. Μεγάλη αλήθεια που έχω διαπιστώσει για κάθε σπουδαίο έργο τέχνης που φέρνω στο μυαλό μου. Αναρωτιέμαι, μπορείς να ξεχωρίσεις κάποιο τόσο για τη διαχρονικότητά του, όσο για τα μηνύματα που περνάει αλλά και για την τεχνική του;

Θα συμφωνήσω μαζί σου. Και με τον Βαλερύ. Δεν τελειώνει ποτέ γιατί αποφασίζει ο θεατής για αυτό. Να το ερμηνεύσει, να το θαυμάσει και να το κρατήσει ψηλά μέσα στον χρονο. Τα έργα τέχνης είναι διαχρονικά! Δεν είναι μόδα. Το αγαπημένο μου έργο όλων των εποχών είναι «Το φιλί» του Κλιμτ. Από μικρή είχα εκστασιαστεί με αυτό το έργο, με το πάθος που αποπνέει, τα χρώματά του.. Εκφράζει την πραγματικά ανιδιοτελή αγάπη για εμένα. Είναι διαχρονικό, προκαλεί συναίσθημα. Ένας πολύ ιδιαίτερος συνδυασμός της εικονιστικής με την αφηρημένη ζωγραφική. Κι αν αναλογιστεί κανείς ότι δημιουργήθηκε 100 χρόνια πριν.. Δεν είναι τυχαίο ότι παραμένει ακόμα ένα αγαπημένο έργο τέχνης για χιλιάδες ανθρώπους σε όλο τον κόσμο.

The kiss - Klimt

 

 Στη Mamush Gallery φόντο έργο του Takis

 

Από τις εμπειρίες που είχες έως σήμερα, υπάρχει κάτι για το οποίο έχεις μετανιώσει ;

Γενικά στη ζωή μου αποφεύγω να κάνω αρνητικές σκέψεις και να φέρνω στο μυαλό μου το παρελθόν. Ζω το παρόν και ελάχιστα σκέφτομαι το μέλλον. Όπως λέει και η αγαπημένη μου ποιήτρια, Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ: «Θέλω να επιβάλλω τη ζωή με μόνη έννοια το παρόν, το παρελθόν φέρνει μελαγχολία, ενώ το μέλλον φέρνει παραμυθία. Ζω το παρόν μέρα με τη μέρα». Αν για κάτι μετανιώνω λοιπόν από το παρελθόν είναι ότι βοήθησα και στήριξα ανθρώπους που ήταν αχάριστοι. Η αχαριστία για εμένα θα έπρεπε να υπάγεται στα θανάσιμα αμαρτήματα, όπως η ζηλοφθονία. Είναι απογοητευτικό να γνωρίζεις ότι έχεις βοηθήσει κάποιον κι εκείνος να το ξεχνά ή να μην το αναγνωρίζει. 

 

Mamush Gallery, εργα της Chryssa & Vassiliki

 

 

 

Ποια είναι η μεγαλύτερή σου φοβία;

Η μεγαλύτερή μου φοβία δεν είναι ο θάνατος, είναι η αναπηρία. Είχα την ατυχία να βιώσω την αρρώστια της μητέρας μου. Στα 59 της έπαθε εγκεφαλικό και μέχρι σήμερα στα 72 της χρόνια, παραμένει καθηλωμένη στο αναπηρικό καροτσάκι. Αυτό το γεγονός με συγκλόνισε. Μια περίοδο μάλιστα είχα και τον πατέρα μου με σοβαρότατο πρόβλημα υγείας, επίσης στο αναπηρικό καροτσάκι για δύο χρόνια, μέχρι τον θάνατό του. 

Αυτά τα γεγονότα με στιγμάτισαν, αλλά παράλληλα με δίδαξαν κιόλας. Όχι μόνο να παραμένω δυνατή αλλά και να μην στεναχωριέμαι για ανούσια πράγματα. Η ζωή είναι πολύ σύντομη για να μας τρώνε ανοησίες και μικρότητες. Το χειρότερο που μου συνέβει εκείνη την εποχή ήταν η απώλεια του δεύτερου παιδιού μου, μόλις έξι μηνών βρέφος. Περασα από όλο αυτόν τον πόνο αλώβητη και σήμερα είμαι απόλυτα συνειδητοποιημένη, δυνατή και ευτυχισμένη με την οικογένεια μου και την υπέροχη δουλειά μου. 

Η φοβία της αναπηρίας δυστυχώς παραμένει, αλλά είναι κάτι που προσπαθώ να διαχειριστώ.

 

Στη Mamush Gallery

 

«Αδιαφορώ για τη δόξα. Με φυλακίζει μες στα πλαίσια που καθορίζει εκείνη κι όχι εγώ.»έχει πει ο Μεγάλος Μάνος Χατζιδάκις. Τι είναι για σένα η δόξα;

Η δόξα μπορεί να δράσει και ως φυλακή, όπως πολύ σωστά θεωρώ πως εννοεί ο Μεγάλος Μάνος. Για μένα η δόξα δεν είναι τίποτα άλλο από την προσωπική βελτίωση και συνολική επιτυχία, σε όλα τα επίπεδα. Σε τέτοιο βαθμό που μπορεί κάποιος να επηρεάσει τους γύρω του θετικά, να δρα ως παράδειγμα προς μίμηση και να βοηθήσει στη δίκη τους αυτοβελτίωση. Αν κάποιος επιθυμεί τη δόξα για την προσωπική του προβολή ή ως μέσο για την απόκτηση χρήματος χωρίς να ενδιαφέρεται ουσιαστικά για τους γύρω του, τότε αυτό θα τον φυλακίζει και θα τον κρατά δέσμιο για πάντα. Σε μια διαρκή αγωνία για φήμη. Ο σκοπός μας σε αυτή τη ζωή είναι η αγάπη, είναι το να γινόμαστε καλύτεροι αλλά και το να κάνουμε και τους γύρω μας καλύτερους. Αν έχουμε γίνει γνωστοί στον χώρο μας και έχουμε τα παραπάνω χαρακτηριστικά, τότε είμαστε επιτυχημένοι και δοξασμένοι.

 

Με τον συνεργάτη Αλέξανδρο Αντωνόπουλο σε ενδιαφέρουσα συνομιλία με την Ελένη Γλύκατζη - Αρβελέρ

 

 

 

«Η ευτυχία είναι πράγμα απλό και λιτοδίαιτο -ένα ποτήρι κρασί, ένα κάστανο ένα φτωχικό μαγκαλάκι, η βουή της θάλασσας. Τίποτα άλλο.»  έλεγε ο Νίκος Καζαντζάκης. Τι είναι για εσένα ευτυχία;

Θα συμφωνήσω με τον Καζαντζάκη, η ευτυχία πηγάζει από τα απλά πράγματα. Έχοντας βιώσει προσωπικά μια περίοδο μεγάλης δυστυχίας, με τα προβλήματα υγείας στην οικογένειά μου και απώλεια αγαπημένων μου προσώπων, κατάλαβα με σκληρό τρόπο πως ευτυχισμένος είσαι όταν έχεις αγάπη, υγεία (τόσο εσύ όσο και οι αγαπημένοι σου), όταν κάνεις τη δουλειά που αγαπάς, αλλά και με απλές όμορφες στιγμές καθημερινότητας που περιγράφει ο Καζαντζάκης. Δε μπορείς να αριστεύσεις σε κάτι αν δεν το αγαπάς! 

Ευτυχία για μένα είναι ο γιος μου, η οικογένειά μου, οι καλοί μου φίλοι. Δυο-τρία ταξίδια τον χρόνο και η δουλειά μου. Νιώθω τυχερή που έχω καλούς φίλους και συνεργάτες. Επειδή είμαι μοναχοπαίδι, πάντα επένδυα στους φίλους, ήθελα να με εμπιστεύονται και να τους εμπιστεύομαι. Η καλή και ουσιαστική φιλία είναι ευτυχία. 

 

 

Στον κήπο του Ιδρύματος Takis/ photo credits Fay Zervos

 

 

Ποιοι είναι οι ήρωές σου στην πραγματική ζωή;

Ένας είναι ο ήρωάς μου, ο πατέρας μου. Η μεγάλη μου αγάπη. Ήθελα να τον έχω λίγο ακόμα, ήταν το στήριγμα μου. Τον έχασα σχετικά νέο, στα 70 του, μετά από βαριά αρρώστια και αναπηρία που δεν του άξιζε. Ήταν από τους πιο καλούς ανθρώπους που έχω γνωρίσει, και έχω γνωρίσει πολύ κόσμο λόγω της δουλειάς μου. Γενναιόδωρος, εργατικός, αγαπητός, μαχητής, επιχειρηματίας αυτοδημιούργητος, νοικοκύρης, καλοσυνάτος, πάντα χαμογελαστός, εξαιρετικός πατέρας και σύζυγος. Πιστεύω πως έχω πάρει πολλά από εκείνον. Πάντα τον θαύμαζα και ήθελα να γίνω σαν κι εκείνον. Κάθε μέρα τον σκέφτομαι, έχει ήδη φύγει εδώ και 7 χρόνια αλλά είναι κάθε μέρα στη σκέψη μου. 

 

Στο θέατρο του Ιδρύματος Takis/ photo credits: Hlias Nak

 

Σε ποια λάθη δείχνεις τη μεγαλύτερη επιείκεια;

Σχεδόν σε όλα. Πιστεύω ακράδαντα στο «άνθρωποι είμαστε, λάθη κάνουμε». Είμαι πολύ επιεικής με τους ανθρώπους και τα λάθη τους. Τα λάθη είναι ανθρώπινα και κανείς δεν είναι αλάνθαστος. Αρκεί όμως να μην επαναλαμβάνονται, τότε γίνομαι αυστηρή. Όταν κάποιος κάνει ένα λάθος, το συνειδητοποιεί, το αναγνωρίζει και το διορθώνει, τότε πρέπει να το ξεχνάμε και να κοιτάμε μπροστά. Το πρόβλημα αρχίζει όταν δεν αναγνωρίζεις το λάθος σου, οπότε και το επαναλαμβάνεις. 

 

 Στην Art Thessaloniki Contemporary Art Fair / photo credits Olga Kotlida 

 

«Δεν   πειράζει   να   διστάζεις,   αν   μετά   προχωράς   μπροστά» είπε   κάποτε   ο Μπέρτολτ   Μπρεχτ.   Υπήρξε   κάποια   στιγμή   στη   ζωή   σου   που   λύγισες   αλλά κατάφερες να προχωρήσεις

Λύγισα ναι... Αλλά προχώρησα δυναμικά. Και κράτησε λίγο. Ήταν στην απώλεια της κόρης μου. Ήταν πολύ για εμένα όλο αυτό, ειδικά μετά την αρρώστια της μητέρας μου και του πατέρα μου. Πέρασε μια περίοδος που ήθελα να τα παρατήσω όλα, όμως σύντομα συνήλθα. Γενικά δεν αφήνω τις δυσάρεστες καταστάσεις να με κυριεύουν για πολύ καιρό. Πενθησα όσο χρειαζόταν. Μάζεψα τα κομμάτια μου και κοίταξα μπροστά, σκέφτηκα τον γιο μου και τη δουλειά μου, η οποία με βοήθησε πολύ. Θα έλεγα πως “έπεσα με τα μούτρα” στη δουλειά και συνέχισα δυναμικά. Είμαι ρεαλίστρια και λέω στον εαυτό μου πως πάντα υπάρχει το χειρότερο και πως αυτό που βίωσα ήταν σκληρό και βαρύ αλλά είναι ένα μάθημα ζωής που με έκανε πιο δυνατή. 

 

Art Thessaloniki, με τους διοργανωτές και τον περιφερειάρχη Αποστολο Τζιτζικώστα 

 

«Να έχεις μια καρδιά που ποτέ δεν σκληραίνει, έναν χαρακτήρα που ποτέ δεν κουράζει, ένα άγγιγμα που ποτέ δεν πονά.» είναι τα λόγια του Ντίκενς. Πόσο συχνά συναντάμε σήμερα μια τέτοια προσωπικότητα όπως αυτή που περιγράφει;

Σπάνια. Αυτός είναι στόχος ζωής για εμένα, να καταφέρω να γίνω ο άνθρωπος που περιγράφει ο Ντίκενς. Αν έρθει στη ζωή σου ένας τέτοιος άνθρωπος, τον κρατάς για πάντα. Είμαι τυχερή γιατί έχω γνωρίσει τέτοιους ανθρώπους, ελάχιστους μεν, αλλά τους έχω στην καθημερινότητα μου. Προσπαθώ να ασκώ αυτοκριτική, αυτοσαρκάζομαι συχνά και είμαι αυστηρή με τον εαυτό μου με έναν σκοπό: να γίνω αυτός ο άνθρωπος με το άγγιγμα που ποτέ δεν πονά. Δεν είναι εύκολο, θέλει πολλές υπερβάσεις αλλά πιστεύω πως το πλησιάζω. 

 

Στο γραφείο του Ιδρύματος Τακις / photo credits: Hlias Nak

 

 «Αν θέλεις να δοκιμάσεις τον χαρακτήρα ενός ανθρώπου, δώστου εξουσία» έλεγε ο Λίνκολν. Συμφωνείς μαζί του;

Μεγάλη αλήθεια. Έχω γνωρίσει ανθρώπους που μόλις πήραν εξουσία στα χέρια τους άλλαξαν προς το χειρότερο, αυτό είναι και το σύνηθες άλλωστε. Έχω συναναστραφεί βέβαια και με χαρακτήρες ακέραιους που η εξουσία δεν τους διαστρέβλωσε, αντίθετα τους βοήθησε στο να πράξουν καλά και υπέρ των συνανθρώπων τους. Αντίθετα, έχω γνωρίσει κι ανθρώπους που την απαρνήθηκαν διότι δεν άντεχαν να την χειριστούν και φοβόντουσαν να μην γίνουν σαν τους πρώτους, αυτούς που έγιναν δέσμιοί της. Αυτοί οι τελευταίοι δεν είναι άλλοι από τους καλλιτέχνες. Μόνο ένας καλλιτέχνης πραγματικός θα μπορούσε να απαρνηθεί την εξουσία για να μην αλλοιώσει την ακεραιότητα του χαρακτήρα του. 

 

 Στο Μουσείο Γουλανδρή της Άνδρου με φοντο έργα του Γιάννη Γαίτη

 

 

Με φόντο το θέατρο στο Takis Foundation

 

 

Με τον Φάνη Μουρατίδη και φόντο τα έργα της Chryssa στη Mihalarias Art Gallery

 

Ποιο είναι το μεγαλύτερο μάθημα ζωής έχεις πάρει μέχρι στιγμής;

Αυτή η ερώτηση με δυσκολεύει, διότι αντιμετωπίζω την κάθε μέρα της ζωής μου σαν να είναι ένα μάθημα. Όμως θα σου πω το πιο πρόσφατο μεγάλο μάθημα που πήρα. Και αυτό δεν είναι άλλο από το να μην κρίνω έναν άνθρωπο από την εικόνα του και την εξωτερική όψη του. Με πλησίασε στα εγκαίνια μιας έκθεσης ζωγραφικής μια γυναίκα απεριποίητη και άσχημα -κατά τα δικά μου δεδομένα- ντυμένη, ήθελε να μου πει δυο λόγια για τον Takis. Αμέσως σκέφτηκα “Ωχ τι ανοησίες θα ακούσω..” Λοιπόν διαψεύστηκα αμέσως και ντράπηκα για το βιαστικό μου συμπέρασμα κρίνοντάς την από την εμφάνιση της. Μου μίλησε τόσο ουσιαστικά και όμορφα για τον Takis και το έργο του που δεν είχα τι να πω, παρά μόνο να την ευχαριστήσω για τα τόσο ουσιώδη και “to the point”, όπως λένε και οι Άγγλοι, λόγια της. Δυστυχώς στον κόσμο της τεχνης κρινόμαστε πολύ από την εικόνα μας και την εξωτερική μας εμφάνιση, αν και τα τελευταία χρόνια αυτό είναι έντονο σε όλους τους χώρους. Μου έγινε μάθημα να μην κρίνω ποτέ την εσωτερική ποιότητα ενός ανθρώπου από την εξωτερική του εμφάνιση.

 

 Με τον φίλο διεθνή καλλιτέχνη Άγγελο

 

 

 

 

Στην Tate Modern στο Λονδίνο με τον Guy Brett, τον σπουδαιότερο κριτικό κινηικής τέχνης και τον επιμελητή διεθνούς τέχνης Mike Wellen

 

 

 

Η σπουδαία Κική Δημουλά που έφυγε πριν λίγες μέρες από τη ζωή έλεγε ότι : «αυτό που ισχύει στον έρωτα είναι ό,τι ειπωθεί αφού τελειώσει». Συμφωνείς ;

«Ὁ ἔρωτας, ὄνομα οὐσιαστικόν, πολύ οὐσιαστικόν, ἑνικοῦ ἀριθμοῦ, γένους οὔτε θηλυκοῦ οὔτε ἀρσενικοῦ, γένους ἀνυπεράσπιστου» έλεγε επίσης η αγαπημένη μας Κική Δημουλά και είναι ένα ακόμα από τα ποιήματά της που αγαπώ. Στο ερώτημά σου θα πω πως συμφωνώ και επαυξάνω. Ο έρωτας συνήθως γρήγορα τελειώνει και τότε βγαίνουν στο φως όλες οι αλήθειες, καλές ή κακές. Και είναι τότε που γίνεται κάποιος ανυπεράσπιστος. Γιατί στον έρωτα όλοι γινόμαστε απροστάτευτοι και βρισκόμαστε στο έλεός του.

Θα ήθελες να μοιραστείς μαζί μας την ωραιότερη κίνηση αγάπης που έχεις νιώσει μέχρι σήμερα ;

Πρόκειται για ένα γεγονός που με είχε συγκινήσει χρόνια πριν, όταν ήμουν φοιτήτρια ακόμα, και μέχρι σήμερα αποτελεί ίσως την ωραιότερη κίνηση αγάπης. Πρόκειται για τη δωρεά νεφρού ενός καθηγητή μου σε έναν άλλον! Ήταν φίλοι αχώριστοι σαν τον Πάτροκλο με τον Οδυσσέα. Η πραγματική, αληθινή, βαθιά φιλία σε όλο της το μεγαλείο. Στη δύσκολη αυτή στιγμή του ενός, και όταν η κατάσταση της υγείας του είχε φτάσει στο απροχώρητο, μη μπορώντας να βρει νεφρό από κανένα κοντινό συγγενικό πρόσωπο, ο κολλητός του φίλος και συνάδελφος πήρε αυτή τη μεγάλη γενναιόδωρη απόφαση. Αληθινή και σπάνια, είναι η ωραιότερη κίνηση αγάπης που έχω δει μέχρι σήμερα!

 

Με φόντο τους κήπους του Ιδρύματος Takis  / photo credits: Vassieios Stavropoulos 

 

 

 

Αν έπρεπε να επιλέξεις ένα soundtrack για τη ζωή σου σε συνδυασμό με έναν διάσημο πίνακα ή γλυπτό, ποια θα ήταν αυτά και γιατί;

Θα επέλεγα το τραγούδι της Lana del Rey, “Young and Beautiful” από το “The Great Gatsby”. Μια υπέροχη ταινία, αγαπημένη, και ένα άσμα από μια ερμηνεύτρια που αγαπώ. Το έχω μάθει σχεδόν απέξω και το σιγοτραγουδώ κάθε φορά που το ακούω. Αναφέρεται στη νεανική αγάπη, στα όμορφα, ζεστά κι ανέμελα καλοκαιρινά βράδια. Ανατρέχουν στο μυαλό μου μνήμες εφηβικές και νεανικές όπου όλα έμοιαζαν απλά, ήμουν χαρούμενη και χωρίς κανένα άγχος.

 Αυτό το τραγούδι είναι σα να είναι γραμμένο για έναν αγαπημένο μου διάσημο πίνακα του David Hockney, από τη σειρά με τα δέντρα. Πρόκειται για κορμούς δέντρων σε ένα δάσος με έντονα χρώματα και ένας δρόμος που σε οδηγεί προς σε αυτά. Τα έντονα, χαρούμενα και αισιόδοξα χρώματα του πίνακα, σε συνδυασμό με το μελαγχολικό άκουσμα, τους ρομαντικούς, γεμάτους νόημα στίχους, νομίζω ότι χαρακτηρίζουν τη ζωή μου: πάντα χαρούμενη εξωτερικά αλλά και μελαγχολική κάποιες φορές εσωτερικά. 

Bigger Trees Near Warter - David Hockney

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Θα ήθελες να προσθέσεις κάτι άλλο για εσένα, τη δουλειά, τη ζωή σου ή οτιδήποτε άλλο; Ήθελα να κλείσω με ένα αγαπημένο μου ρητό του Αριστοτέλη, ωθώντας τους φιλους αναγνώστες στο καλό και στην αγάπη! Και να μην φοβούνται την κακία, άλλωστε “στον φόβο μας ποντάρουν” που λέει και το άσμα.  «Η κακία είναι για εκείνους που δεν έχουν καταλάβει ότι δεν ζούμε για πάντα». Σε ευχαριστώ για την τόσο ενδιαφέρουσα συνέντευξη αλλά και σε συγχαίρω για την ποιότητά σου!
Credits  : Βασίλης Σταυρόπουλος