Θαυμάζω ιδιαίτερα όσους έχουν πολύπλευρα ταλέντα. Ίσως αυτό είναι χαρακτηριστικό των ευφυέστερων ανθρώπων. Όταν πρόκειται, δε για τους καλλιτέχνες, μπορώ να πω με βεβαιότητα ότι έχουν και ξεχωριστές ευαισθησίες. Μόνο έτσι, άλλωστε, θα μπορούσαν να αγγίζουν τις ψυχές των ανθρώπων με την τέχνη τους. 

Αυτή είναι και η περίπτωση της Μαρίας Μανουρά. Μιας νέας, δυναμικής γυναίκας που όπως λέει "το ένστικτό της την οδήγησε στην Αρχιτεκτονική του Ε.Μ.Π." Κι εκεί έμαθε" κάτι πολύτιμο: πώς να οργανώνει το χάος, πώς να χτίζει από το μηδέν. Μα δεν ήταν αρκετό… Έλειπε το χρώμα."
Στα 24 της χρόνια αποφάσισε να ξεκινήσει ένα νέο ταξίδι στον  Τομέα της Ζωγραφικής στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών, ενώ από το 2014 εικονογραφεί παιδικά βιβλία.

Κι αν είχε βάλει στοίχημα με τον εαυτό της για την πορεία της σε αυτόν τον χώρο, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το κέρδισε. Τα ευφάνταστα έργα της έχουν μια γλυκιά, τρυφερή ιδιαιτερότητα που δεν μπορούν παρά να αγγίξουν και την πιο σκληρή καρδιά.  

Αξίζει να διαβάσετε τις πολύτιμες σκέψεις της μέσα από τη συνέντευξη που ακολουθεί.

Αρχικά σπουδάσατε αρχιτεκτονική. Τι ήταν αυτό που σας οδήγησε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών;

Μάλλον το ταξίδι προς την Καλών Τεχνών είχε ξεκινήσει από πολύ πιο παλιά, καθώς εν γένει πιστεύω σε μια γραμμικότητα γεγονότων με αναγκαίες παρεκκλίσεις. Κάπως παράδοξα η αγάπη μου για το σχέδιο και τη δημιουργία εικόνων έφερε πρώτα στη ζωή μου τον κόσμο της Αρχιτεκτονικής, σαν πρελούδιο, που εν τέλει -και σοφά- διήρκησε λίγο παραπάνω.

Ποια ακριβώς είναι τα στάδια που διασχίζετε μέχρι να προκύψει το τελικό αποτέλεσμα στην εικαστική επιμέλεια των βιβλίων που εικονογραφείτε ;

Σίγουρα φτιάχνω καφέ και διαβάζω προσεχτικά το κείμενο! Σημειώνω τα σημεία εκείνα που δημιουργούν τις πιο έντονες εικόνες, φαντάζομαι τους χαρακτήρες, τη μορφή αλλά και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους, και δημιουργώ μια γρήγορη σύνθεση με απλές γραμμές. Δεν είναι πάντα το ίδιο εύκολη η διαδικασία, αλλά κυρίως όταν δεν είναι, αποκτά περισσότερο ενδιαφέρον!

Από όλα τα βιβλία που έχετε εικονογραφήσει, ποια είναι αυτά που έχουν ξεχωριστή θέση στην καρδιά σας;

Θα προτιμούσα να μην επιλέξω. Φοβάμαι μη με ακούσουν τα υπόλοιπα!

Ποιό είναι το αγαπημένο σας παραμύθι των παιδικών σας χρόνων και γιατί;

Ανέκαθεν μου άρεσαν οι αντιφάσεις, και τα λίγο πιο πονεμένα. Το ευτυχές τέλος μου φάνταζε πάντα λίγο καταναγκασμός. Το κοριτσάκι με τα σπίρτα, λοιπόν.

Αν σας ζητούσα να εικονογραφήσετε  την κατάσταση στην Ελλάδα σήμερα, πώς θα ήταν άραγε η εικόνα που θα διαλέγατε;

Η αλήθεια είναι πως κι εγώ δεν ξέρω. Τελευταία παίζω με πιο παλιά μου έργα, και τους ζωγραφίζω μάσκες σαν ένα νέο δεδομένο που τόσο γρήγορα έγινε αναπόσπαστο οπτικό ερέθισμα. Πιο πολύ θα έλεγα ότι βιώνω μια αμηχανία απέναντι στη νέα συνθήκη, γι` αυτό και τη σχολιάζω με έναν απλουστευμένο, και κάπως χιουμοριστικό τρόπο. Πάντως στο πρώτο lockdown, ζωγράφισα το γείτονά μου, αφού μόνον αυτόν έβλεπα.

Μπορεί, πιστεύετε, η εικονογράφηση των παιδικών βιβλίων να συμβάλλει στη διαπαιδαγώγηση ενός παιδιού;

Κάθε ερέθισμα στα μάτια και το μυαλό των παιδιών έχει δυνητικό χαρακτήρα διαπαιδαγώγησης και διαμόρφωσής του. Δεν είμαι ειδικός για να επεξηγήσω πόσο δυνατό ψυχοδραστικό εργαλείο είναι ο συνδυασμός εικόνας και κειμένου, αλλά ο λόγος και οι συμβολισμοί είναι απ` αρχής ο τρόπος που δομήθηκε ο κόσμος μας.

Τα έργα σας είναι κατά τη γνώμη μου εκπληκτικά. Έχετε βρει το μαγικό κλειδί που γεννά συναισθήματα σε όποιον τα αντικρίζει.  Τι αποτελεί πηγή έμπνευσής σας συνήθως;

Συνήθως γεννάς τον εαυτό σου. Αναπόδραστα λοιπόν, εμπνέομαι από τα συναισθήματα, όπως και από όπου και αν προέρχονται. Άλλοτε έντονα, άλλοτε κάπως πιο ράθυμα, άλλοτε προερχόμενα από μια απλή παρατήρηση του κόσμου και άλλοτε από μια βιωματική συνθήκη. Νομίζω πως κανένας καλλιτέχνης δεν φαντάζεται κάτι εκ του μηδενός, όλοι αγόμαστε από το παρελθόν και ό,τι αυτό έχει γράψει μέσα μας. Εδώ να ομολογήσω όμως πως κλέβω πολυ συχνά έμπνευση από τον παράλληλο κόσμο της μουσικής, θα έλεγα ότι πολλά μου έργα δε θα είχαν γεννηθεί αν δεν είχα ακούσει κάποιο κομμάτι, συχνά σε λούπα για ώρες/μέρες.

Παιδικά πρόσωπα κυριαρχούν στα έργα σας κι αναρρωτιέμαι αν είναι πρόσωπα που έχετε δει ή τα γεννά η φαντασία σας...

Η φαντασία μας είναι πάντα ένας συνδυασμός όσων ήδη έχουμε δει και γνωρίζουμε, σαν ένα κολλάζ μνήμης, γνώσης και επιθυμίας. Οπότε, κάπου κάπως κάποτε είδα ένα ζευγάρι μάτια, που έπειτα το συνδύασα με ένα κάποιο χαμόγελο, μια στάση σώματος, μια έκφραση..

Στην εποχή της τεχνολογίας,  όπου κυριαρχούν τα τάμπλετς και οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές, πόσο εύκολο είναι το βιβλίο να έχει θέση στη ζωή των σημερινών παιδιών;

Εύκολο δεν είναι, αλλά χτίζεται, μέσα από την προσπάθεια που οφείλουν να καταβάλλουν γονείς, εκπαιδευτικοί και μη μόνον. Δια του παραδείγματος και όχι της επιβολής. Είναι ευτύχημα για έναν άνθρωπο να μπορεί να υπάρχει ευχάριστα μέσα σε πολλές και διαφορετικές συνθήκες, και θεωρώ πως είναι ένα εργαλείο που πρέπει να χαρίσουμε στα τωρινά και μελλοντικά μας παιδιά.

”Αν ακούς μια φωνή μέσα σου να σου λέει «δεν μπορείς να ζωγραφίσεις», τότε οπωσδήποτε να ζωγραφίζεις, και η φωνή θα σωπάσει.” έλεγε ο Van Gogh Έχετε νιώσει ποτέ μια τέτοια φωνή και αν ναι τι την έκανε να σωπάσει;

Είσαι αδύναμος απέναντι σε αυτή τη φωνή, ακριβώς γιατί δεν είναι μια φωνή από τον έξω κόσμο, αλλά από τον έσω. Πιστεύω ότι όταν συμβεί, οφείλεις να τη σεβαστείς, μέχρι να υποχωρήσει. Το έχω βιώσει, και είδα ότι μόνο η συμφιλίωση έφερε, συν τω χρόνω, το επιθυμητό αποτέλεσμα. Νομίζω η απάντηση βρίσκεται στο συν τω χρόνω, πάντα, και αναπόφευκτα.

 “Δεν υπάρχει τίποτε πιο δύσκολο για έναν πραγματικά δημιουργικό ζωγράφο από το να ζωγραφίσει ένα τριαντάφυλλο, γιατί πρέπει πρώτα να ξεχάσει όλα τα τριαντάφυλλα που έχουν ποτέ ζωγραφιστεί.” είναι τα λόγια του Ηenri Matisse. Θα ήθελα να σχολιάσετε.

Εγώ πάλι θεωρώ ότι είμαστε απότοκο επαναλήψεων σε νέες συνθήκες, σχήμα οξύμωρο, αλλά δεν μπορώ να το δω διαφορετικά. Κάθε τριαντάφυλλο που ποτέ ζωγραφίστηκε είναι μια γένηση και μια επανάληψη ταυτόχρονα. Νιώθω πως η ανθρωπότητα εξελίσσεται επαναλαμβάνοντας τον εαυτό της, με ανεπαίσθητες μετακινήσεις και διαφοροποιήσεις, που αν τις δεις μακροσκοπικά μοιάζουν αλματώδεις. Σίγουρα, ένα ακόμη τριαντάφυλλο, δεν περιττεύει- δεν είχα ποτέ στόχο κάτι περισσότερο.

”Όταν ζωγραφίζεις κάτι, ζωντανεύει και όταν το φωτογραφίζεις, πεθαίνει.” Συμφωνείτε με τα λόγια του John Fowles;

Όταν ζωγραφίζεις, ερμηνεύεις την πραγματικότητα μέσα από τα φίλτρα της αισθητικής σου, της νόησής σου και των δεξιοτήτων σου. Αυτο το κάτι υπάρχει και θα συνεχίσει να υπάρχει, σαν ιδέα και σαν ύλη συνάμα, ανεξάρτητα από το πώς τοποθετείσαι απέναντί του. Δεν προσπαθώ να απαντήσω διπλωματικά, κάθε πράξη ερμηνείας και απεικόνισης του κόσμου, για μένα αποτελεί εργαλείο ύπαρξης, ανεξάρτητα από το μέσον.

”Το να μάθεις να ζωγραφίζεις είναι βασικά θέμα να μάθεις να βλέπεις —να βλέπεις σωστά— και αυτό σημαίνει πολύ περισσότερα από το να βλέπεις απλά με το μάτι.” πίστευε ο Ελληνοαμερικανός δάσκαλος ζωγραφικής Kimon Nicolaides. Πιστεύετε ότι γεννιέται κάποιος με αυτό το χάρισμα ή στην πορεία το αποκτά με την εμπειρία;

Είναι λίγο σαν την κότα με το αυγό αυτή η κατάσταση. Νιώθεις ό,τι βλέπεις, αλλά και βλέπεις ό,τι νιώθεις. Πιστεύω και στην έμφυτη κλίση αλλά και στην εκπαίδευση. Μάλλον στο συνδυασμό αυτών. Το βλέπω και σε ΄μένα, δεν ήμουν ποτέ παρατηρητική, αλλά η ανάγκη μου να απεικονίσω κάτι, μου ξεδίπλωσε έναν κόσμο λεπτομερειών που ποτέ δεν θα πρόσεχα. Επιπλέον, και ο τρόπος που παρατηρείς τον κόσμο, αλλάζει μαζί με ΄σένα. Για παράδειγμα, ένα πληγιασμένο σώμα, άλλοτε μου προκαλούσε δυσφορία ή και αποτροπιασμό. Τώρα πλέον το περιεργάζομαι με περισσή αγάπη και ενδιαφέρον.

 “Η παθιασμένη εμμονή του ζωγράφου για το αντικείμενό του είναι το μόνο που χρειάζεται για να τον παρακινεί να δουλέψει.” είναι τα λόγια του Lucian Freud. Εσάς τι σας παρακινεί να δουλέψετε;

Ό,τι με παρακινεί και να αναπνεύσω ή να τραφώ. Είναι σαν ανάγκη που δεν επιδέχεται ερμηνείας, αλλά τη δέχεσαι και την υπηρετείς a priori. Όλοι την έχουμε μέσα μας, απλά για `μένα ικανοποιείται με τη ζωγραφική.

Aπό όλα τα έργα σας, ποιο ξεχωρίζετε και γιατί;

Και πάλι θα σας πω ότι δε θα επιλέξω, γιατί θα με ακούσουν τα υπόλοιπα. Είναι μια διαρκής και συνεχόμενη διαδικασία, με κάποιες στιγμές πιο δυνατές, και κάποιες πιο ήσυχες -αλλά πάντα το ίδιο απαραίτητες.

Ποιον διάσημο πίνακα θα θέλατε να είχατε ζωγραφίσει εσείς και γιατί;

Μάλλον τη Μόνα Λίζα, δεν ξέρω ακριβώς γιατί. Ίσως για τον υπαινικτικό της χαρακτήρα.

”Ο ζωγράφος έχει το σύμπαν στο μυαλό και στα χέρια του.” έλεγε ο Leonardo Da Vinci. Συμφωνείτε μαζί του;

Όλοι είμαστε κομμάτι του σύμπαντος, απλώς ο ζωγράφος παίζει μαζί του...και δεν το αποδέχεται αμαχητί.

«H ευτυχία είναι πράγμα απλό και λιτοδίαιτο- ένα ποτήρι κρασί, ένα κάστανο, ένα φτωχικό μαγκαλάκι, η βουή της θάλασσας. Τίποτα άλλο.»έλεγε ο Νίκος Καζαντζάκης. Τι είναι για εσάς ευτυχία;

Την αρμονία θεωρώ πως περιγράφει ο Καζαντζάκης. Το να συντονίζεται το θυμικό σου με αυτό που βιώνεις εκείνη τη στιγμή, χωρίς ματαιώσεις, χωρίς περαιτέρω επιδιώξεις, και χωρίς να κρύβεσαι, κυρίως αυτό. Να στέκεσαι γυμνός απέναντι στο Όλον, χωρίς να κρυώνεις. Είναι απλό; δεν ξέρω. Θυμάμαι όμως κι εγώ να νιώθω ευτυχής πάνω από ένα πιάτο με κομμένα μήλα.

Ποια είναι τα σχέδιά σας για το μέλλον;

Φοβάμαι μη γελάσει ο θεός, και δεν τα λέω δυνατά. Οι προβολές στο μακρινό μέλλον δεν είναι και το δυνατό μου σημείο. Σε ένα μονο πράγμα θέλω να πέσω μέσα, ότι θα δημιουργώ με την ίδια ζέση ες αεί- όσο κι αν είναι το δικό μου το αεί.

Θα θέλατε να προσθέσετε κάτι άλλο για τη δουλειά σας ή οτιδήποτε άλλο;

Για τη δουλειά μου όχι, στη δουλειά μου, ναι. Θα προσθέσω μόνο την αγαπημένη μου λέξη, όπως λέω παντού, το ευχαριστώ. Ήταν όμορφο ταξίδι η συνέντευξη αυτή.