Το καλοκαίρι του 2016, όταν είχα συναντηθεί για πρώτη φορά με την Μανταλένα για να συζητήσουμε την προοπτική να συνεργαστεί με το Κλικ, προς το τέλος της συνάντησης, της είχα ζητήσει να μου στείλει κάτι που είχε γράψει για οποιοδήποτε θέμα,  ανεξάρτητα από την πιθανή συνεργασία μας.

Κάτι πιο ελεύθερο χωρίς περιορισμούς σε αριθμό λέξεων ή σε θεματολογία.

Μου είχε στείλει τότε ένα μεγάλο άρθρο που είχε γράψει για τον Τζον Κένεντι τζούνιορ, το γιο του δολοφονημένου Προέδρου των ΗΠΑ Τζον Κένεντι και για το τραγικό τέλος που είχε ο ίδιος σε ένα αεροπορικό δυστύχημα.

Το γράψιμο της αλλά και ο τρόπος που είχε ολοκληρώσει το θέμα με φωτογραφίες και βίντεο, που θύμιζε το τρόπο που παλιότερα γράφαμε στα περιοδικά. Ήταν άλλες εποχές τότε και για να γράψεις ένα άρθρο έπρεπε να είχες διαβάσει πολύ και να είχες μια σφαιρική γνώση για το θέμα σου και να το ολοκληρώσεις με όσες περισσότερες πληροφορίες μπορούσες. Ένα άρθρο τότε έμοιαζε συχνά με ένα μικρό βιβλίο.

Όταν μετά από μερικούς μήνες ξεκίνησε η συνεργασία μας στο Κλικ και βλέποντας τον τρόπο που δούλευε, της είχα πει ότι κάποια στιγμή θα έγραφε βιβλία. Η δημοσιογραφία στα ηλεκτρονικά μέσα είναι αρκετά περιοριστική και συχνά τα θέματα μοιάζουν με περιλήψεις θεμάτων, σε σύγκριση με αυτό που ήταν η δημοσιογραφία παλιότερα. Και έτσι για κάποιον που τα καταφέρνει με το γράψιμο, όταν έχει και την απαραίτητη διάθεση, το να στραφεί και προς τα βιβλία είναι μια φυσική επιλογή.

Το πρώτο βιβλίο της Μανταλένας με τίτλο "7 λέξεις που σημάδεψαν την καρδιά μου", μια πραγματεία πάνω στα βασικά συναισθηματικά μεγέθη με τα οποία κάποια στιγμή "συναντιόμαστε" όλοι μας εκδόθηκε το καλοκαίρι του 2019.

Το δεύτερο βιβλίο της με τον εντυπωσιακό τίτλο "Ο άγγελος και το Κουτί της Πανδώρας" εκδόθηκε τώρα λίγο πριν από τα Χριστούγεννα. Μου το είχε στείλει πριν ακόμη εκδοθεί για να της πω την γνώμη μου.

Της είπα τότε ότι αν και το βιβλίο της μοιάζει με παιδικό στην πραγματικότητα απευθύνεται και σε παιδιά και σε μεγάλους.

Για την δική μου γνώμη "Ο άγγελος και το Κουτί της Πανδώρας" είναι ένα ώριμο και ευφυές "αντιπολεμικό" βιβλίο με την ευρεία έννοια του όρου. Στην εποχή και στον αιώνα μας που θα είναι αιώνας μεγάλων δοκιμασιών για όλην την ανθρωπότητα, πόλεμος δεν είναι μόνο οι στρατιωτικές συγκρούσεις που ξεσπούν κάθε τόσο σε διάφορες γωνιές της Γης, όπως το μακελειό στην Συρία και ο εμφύλιος στην Λιβύη. "Πόλεμος" είναι και οι μεγάλες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα, όπως η πανδημία που άλλαξε την ζωή μας, με τρόπο που κανείς δεν φανταζόταν ένα χρόνο πριν, η κλιματική αλλαγή, η φτώχεια, ο ρατσισμός και κυρίως ο "ανορθολογισμός", μια "αρρώστια" για την οποία δεν υπάρχει εμβόλιο.

Για να αναφερθεί στα μεγάλα γεγονότα και τις καταστάσεις που περιγράφει στο βιβλίο της η Μανταλένα, είχε μια πολύ απλή και έξυπνη ιδέα. Αναζήτησε ιστορίες και φωτογραφίες παιδιών που έζησαν με τον δικό τους τρόπο την μεγάλη περιπέτεια της ανθρωπότητας τα τελευταία 110 χρόνια, που έχουν καθορίσει το παρόν μας, αλλά και το μέλλον μας.

Γι` αυτό αυτό το βιβλίο δεν είναι χρήσιμο μόνο στα παιδιά. Είναι χρήσιμο και στους μεγαλύτερους όλων των ηλικιών, είτε για να θυμηθούν κάποια από αυτά που έζησαν, είτε για να μάθουν κάποια που δεν ξέρουν. Και χρησιμοποιώντας τις ιστορίες ή τις τραγωδίες των παιδιών που αντιμετώπισαν όσα περιγράφει η Μανταλένα στο βιβλίο της, έχει στην πραγματικότητα βρει έναν εξαιρετικό τρόπο για να μην τα ξεχάσεις ποτέ.

H υπόθεση του καινούργιου βιβλίου σου διαδραματίζεται στους Δελφούς. Για του περισσότερους οι Δελφοί και η γύρω περιοχή είναι ένας ωραίος προορισμός για κάποιες μέρες διακοπών, χειμερινών ή καλοκαιρινών. Για τους αρχαίους Έλληνες οι Δελφοί ήταν «ο ομφαλός της Γης». Για κάποιους άλλους παραμένει ένας «μαγικός» προορισμός, γεμάτος ενέργεια, που καμιά φορά «μιλάει» σε όσους μπορούν να ακούσουν. Τι είναι για σένα οι Δελφοί;

Οι Δελφοί για εμένα είναι ένα μέρος μυστηριακό. Όσες φορές έχω βρεθεί εκεί ένιωσα μια μαγική ενέργεια να γεμίζει το μυαλό και την ψυχή μου. Μπορεί να ακουστεί περίεργο, όμως κάθε φορά που επισκέπτομαι αυτό το μέρος, επιστρέφω πιο δυνατή. Γιατί συμβαίνει αυτό ίσως δεν είναι εύκολο να εξηγηθεί, ωστόσο πιστεύω πως τίποτα δεν συμβαίνει τυχαία... Όπως και η απόφασή μου να επιλέξω τους Δελφούς για το μέρος όπου διαδραματίζεται η ιστορία του νέου μου βιβλίου.

Σε κάποιο σημείο στη εισαγωγή σου λες  ότι καθώς διάβαζες στον γιο σου τα μαθήματά του κατανόησες ότι αυτό  "είναι συχνά μια κουραστική διαδικασία, μα συνάμα είναι μια πρώτη και ιδιαίτερα ουσιαστική νοητική σύνδεση με τα παιδιά μας, καθώς εκ των πραγμάτων με τον τρόπο αυτόν υλοποιείται το δεύτερο σκέλος της φύσης ενός γονέα· η νοητική «γέννηση»των παιδιών μας, με τη δική μας καθοδήγηση. Ο ρόλος μας δεν τελειώνει με τη γέννηση των παιδιών, μάλλον τότε αρχίζει". Τι νομίζεις ότι είναι το πιο σημαντικό που ένα γονέας, μια μάνα ή ένας πατέρας, θα μπορούσε να διδάξει στα παιδιά του;

Είναι τόσα πολλά αυτά που πρέπει ένας γονιός - μια μάνα ή ένας πατέρας- να διδάξει στα παιδιά του... Το θέμα έγκειται στο αν μπορεί να το κάνει γιατί - καλώς ή κακώς- δεν είναι όλοι οι γονείς κατάλληλοι και προετοιμασμένοι για τη σωστή ανατροφή και διαπαιδαγώγηση των παιδιών τους. Φυσικά κανείς μας δεν γεννήθηκε γονιός. Στην πορεία τα μαθαίνουμε όλα - ή τουλάχιστον αρκετά- με ισχυρή θέληση, υπομονή και αγάπη. Αυτή η αγάπη, λοιπόν, είναι για εμένα ό,τι πιο σημαντικό μπορεί να “δει” ένα παιδί στο μεγάλωμά του. Δεν χρειάζεται να τη διδαχθεί. Απλά να την αισθανθεί, να νιώσει πλήρης από αγάπη και να μπορέσει να την προσφέρει ανιδιοτελώς σε όσους την αξίζουν. Όποιος το καταφέρει αυτό, στη συνέχεια θα μπορέσει να μάθει τη σπουδαιότητα σημαντικών αξιών της ζωής, όπως την περηφάνια, την αξιοπρέπεια, το σεβασμό, την ειλικρίνεια και όλα όσα βρίσκονται στο υπέροχο ποίημα του Rudyard Kipling :Αν...Ξεκινώντας με το... “Αν μπορείς να κρατάς το κεφάλι ψηλά όταν γύρω σου όλοι τον εαυτό τους εχάσαν δειλά, και για τούτο μαζί σου τα βάζουν...”

Πες μου ποιους θεωρείς τους τρεις μύθους της ελληνικής μυθολογίας, που μπορεί να είναι ιδιαίτερα χρήσιμοι, ακόμη και σήμερα.

Όπως αναφέρω και στον πρόλογο του βιβλίου μου, από το περασμένο καλοκαίρι διαβάζουμε συστηματικά μυθολογία με τα παιδιά μου- σε μια προσπάθειά μου να προετοιμάσω τον γιο μου για το μάθημα της ιστορίας της τρίτης δημοτικού. Μέσα από τα μάτια των παιδιών μου συνειδητοποίησα ποιοι μύθοι είναι ιδιαίτερα χρήσιμοι. Ο πρώτος που έρχεται φυσικά στο μυαλό μου είναι το “Κουτί της Πανδώρας” ο οποίος - μαζί με τον πόλεμο της πανδημίας- στάθηκε αφορμή για τη συγγραφή του νέου μου βιβλίου “ο άγγελος και το Κουτί της Πανδώρας”.

Σε αυτόν τον μύθο έδωσαν τη μεγαλύτερη προσοχή ο γιος μου και η κόρη μου. Μέσα από αυτόν μαθαίνεις που μπορεί να οδηγήσει η ανθρώπινη περιέργεια, ότι κανένα πλάσμα δεν είναι τέλειο - ακόμα και οι Θεοί να το προικίσουν με χαρίσματα, κάποιο ελάττωμα θα υπάρχει- . Επιπλέον, μαθαίνεις ότι κάτι που φαινομενικά δείχνει σαν δώρο μπορεί να κρύβει παγίδα, όπως το κουτί που χάρισε ο Δίας στην Πανδώρα. Το κυριότερο; Όσες δυσκολίες, όσα προβλήματα και να έρθουν, η ελπίδα είναι εκείνη που μπορεί να ομορφύνει τη ζωή μας, να μας δώσει θάρρος και δύναμη να ξεπεράσουμε ό,τι άσχημο βρίσκεται στον δρόμο μας. 

Ακόμα δύο μύθοι που ξεχώρισα κι αυτό γιατί είδα αμείωτο το ενδιάφερον των παιδιών μου στη διήγησή τους, είναι ο Δαίδαλος και ο Ίκαρος και Ο ημίθεος Ηρακλής και το σταυροδρόμι της αρετής και της κακίας. Ο πρώτος μύθος έχει ιστορία προειδοποιητική που επιδεικνύει την παγίδα της υπερβολικής περηφάνιας και φιλοδοξίας.

Ο δεύτερος, επιδεικνύει  ότι ο σωστός δρόμος δεν είναι ο πιο εύκολος. Αυτό που έχει σημασία είναι να χρησιμοποιούμε τις δυνατότητές μας καθόλη τη διαδρομή μέχρι τον προορισμό. Ας μην ξεχνάμε τα λόγια του Σόλωνα...” Αργία μήτηρ πάσης κακίας”. Ότι δηλαδή, “η αργία, η αδράνεια, η έλλειψη απασχόλησης είναι η αιτία κάθε κακής πράξης".

Από όλα τα γεγονότα ή "καταστάσεις" που έχει ζήσει η ανθρωπότητα τα τελευταία 110 χρόνια και που περιγράφεις στην αφήγηση σου, ποια ήταν εκείνη που σε εντυπωσίασε περισσότερο;

Ειλικρινά, όσο και να έχω προσπαθήσει να επιλέξω ένα γεγονός ή μία κατάσταση από όσες έχει ζήσει η ανθρωπότητα τα τελευταία 110 χρόνια, δεν είναι εύκολο να ξεχωρίσω και δεν θα ήταν σωστό, άλλωστε, να δώσω λιγότερη ή μεγαλύτερη σημασία σε κάποιο από αυτά. Μπορώ, όμως, να πω ποιο ήταν εκείνο που ενδιέφερε ίσως περισσότερο τα παιδιά μου, εκτός από την ισπανική γρίπη και τον covid-19 που για το τελευταίο ακόμα γράφεται ιστορία....

 Πρόκειται για τον ρατσισμό και το bullying με αφορμή τον διασημότερο πίνακα του Norman Rockwell, “The problem we all live with” (Το πρόβλημα με το οποίο όλοι ζούμε), τον οποίο δημιούργησε το 1964. Πίσω από αυτόν κρύβεται η ιστορία του πρώτου έγχρωμου παιδιού που πέρασε από το κατώφλι σε σχολείο λευκών στις ΗΠΑ. Ένα ιδιαίτερα δυνατό κεφάλαιο όπου αναφέρονται σπουδαία πρόσωπα που έπαιξαν ρόλο στον αγώνα κατά του ρατσισμού. Από τη Ρόζα Παρκς και τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ μέχρι τον Ομπάμα και τον Τζορτζ Φλόιντ. Δεν θα πω τίποτα περισσότερο. Αξίζει να διαβάσετε όλα όσα αναφέρω στο βιβλίο.

Είσαι "συμβατή" με την εποχή που ζούμε, με όλα τα καλά και όλα τα κακά της ή θα προτιμούσες να είχες ζήσει σε κάποια άλλη εποχή;

Κάθε εποχή έχει τα όμορφα και τα άσχημά της. Δίχως αμφιβολία δεν είναι εύκολο να επιλέξει κανείς ποια θα ήταν η “ιδανική” για να πατήσει ένα μαγικό κουμπί και να διακτινιστεί εκεί... Ο χαρακτήρας μου, άλλωστε, έχει δύο αντιφατικά στοιχεία που με δυσκολεύουν να επιλέξω... Από τη μία είμαι συναισθηματική ( με τους ανθρώπους που αξίζουν να αγαπώ), ρομαντική και συντηρητική, με αξίες και ιδανικά που εκλείπουν σήμερα.  Με βάση τα παραπάνω, θα μπορούσε κάποιος να υποθέσει ότι θα ταίριαζα στην εποχή που γράφτηκε -για παράδειγμα -το αριστούργημα της Louisa May Alcott οι “Μικρές Κυρίες. 

Ωστόσο, ο ρεαλισμός που με διακρίνει, η εσωτερική μου ανάγκη για γνώση και μάθηση και το γεγονός ότι δεν θα δεχόμουν ποτέ να με προσδιορίζει κάποιος άνδρας, θα με δυσκόλευε σημαντικά να επιλέξω παλαιότερες εποχές. Αν είχα ένα μαγικό ραβδί θα δημιουργούσα τη δική μου εποχή, επιλέγοντας ό,τι θα μου ταίριαζε από το τότε και το σήμερα. 

Τι νομίζεις ότι είναι πιο καθοριστικό; Ο χαρακτήρας, η "ποιότητα" με την οποία έχουμε γεννηθεί ή η επιρροή των γονέων στην διαμόρφωση της προσωπικότητας μας.

Την περίοδο των σπουδών μου, σε κάποιο μάθημα Κοινωνιολογίας, μας είχε τεθεί αυτό το ερώτημα για το “nature versus nurture” και τι πιστεύουμε ότι υπερισχύει. Τότε, μην έχοντας την τωρινή μου εμπειρία από το μεγάλωμα των παιδιών μου, είχα πει ότι όσο καθοριστική είναι η “ποιότητα” με την οποία έχουμε γεννηθεί, τα γονίδια, τόσο καθοριστική είναι και η επιρροή των γονέων στην διαμόρφωση της προσωπικότητάς μας. 

Σήμερα, όμως, θα πω ότι ίσως αυτό που μετράει περισσότερο είναι η επιρροή των γονέων. Τα  κίνητρα που δίνουμε στα παιδιά μας είναι θεμελιακά για την πορεία τους. Θα πω ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα... Έχω μια μεγάλη βιβλιοθήκη με πολλά βιβλία. Ο γιος μου και η κόρη μου μεγαλώνουν μαθαίνοντας από εμένα την σπουδαιότητα του να διαβάζεις. Ένας από τους λόγους που θέλησα να γράψω όχι μόνο το πρώτο, αλλά και το δεύτερο βιβλίο μου  ήταν για να δώσω ένα κίνητρο στα παιδιά μου, ώστε να έρθουν πιο κοντά σε αυτό το μαγικό μέσο που έχει τη δύναμη να μας διδάξει, να μας ταξιδέψει σε άλλες εποχές, σε άλλες ζωές, να μας δώσει την ευκαιρία να προβληματιστούμε, να σκεφτούμε, να εξελίξουμε τα όνειρα και τη φαντασία μας. Δεν φαντάζεσαι πόσο μεγάλη ήταν η συγκίνησή μου όταν είδα τον οκτάχρονο γιο μου να διαβάζει το βιβλίο μου αλλά και την πεντάχρονη κορούλα μου να προσπαθεί να ενώσει τα γράμματα που έχει μάθει για να διαβάσει τις λέξεις από τον τίτλο στο εξώφυλλο “ο άγγελος και το Κουτί της Πανδώρας”.  Μου ανακοίνωσαν, μάλιστα, ότι θέλουν να γίνουν συγγραφείς όταν μεγαλώσουν...

Σε κάποιο κεφάλαιο του βιβλίου σου έχεις ένα απόφθεγμα του Αντρέ Ζιντ, ο οποίος λέει : "Ο άνθρωπος δεν μπορεί να ανακαλύψει νέους ωκεανούς, αν δεν έχει το θάρρος να απομακρυνθεί από την ακτή". Πόσο σημαντικό είναι το να "απομακρυνόμαστε από την ακτή;".

Όσο σημαντικό είναι να νιώθουμε ασφαλείς μέσα στα γνώριμα της ζωής μας, τόσο απαραίτητο για την εξέλιξή μας είναι να απομακρυνθούμε από την ακτή. Λένε ότι στα παιδιά μας πρέπει να δώσουμε ρίζες για να νιώθουν ασφαλείς και φτερά για να πετάξουν. Να αναζητήσουν αυτά που θέλουν να γνωρίσουν, να διεκδικήσουν όλα όσα επιθυμούν να αποκτήσουν. Να ξεκινήσουν το δικό τους μαγικό ταξίδι που όσο και να προσπαθήσουν, δεν έχει προγραμματισμό. Κανείς δεν ξέρει πού θα οδηγηθεί. Κι αυτή είναι για εμένα η γοητεία της ζωής. Να έχεις όνειρα, προσδοκίες και με θάρρος και τόλμη να προχωράς. Οι ατυχίες κι οι δυσκολίες είναι μες το πρόγραμμα. Άλλωστε από τα λάθη μαθαίνουμε πολλά και κυρίως τις δυνατότητες και τον εαυτό μας. 

 Όταν μου είχες στείλει το βιβλίο σου και αφού το διάβασα σου είπα πως κατά την γνώμη μου δεν είναι αυτό ακριβώς που λέμε ένα κλασικό παιδικό βιβλίο, αλλά ένα βιβλίο που θα έπρεπε να διαβάσουν οι μεγάλοι στα παιδιά τους, γιατί το "μήνυμα" του απευθύνεται τόσο στα παιδιά όσο και στους μεγάλους. Ποιοι νομίζεις ότι θα είναι ή θα ήθελες να είναι οι αναγνώστες σου;

Ξεκίνησα να το γράφω έχοντας στο μυαλό μου τα παιδιά μου και όλα όσα θα ήθελα να μάθουν για τα πιο συνταρακτικά γεγονότα που καθόρισαν την ιστορία της ανθρωπότητας τα τελευταία 110 χρόνια και την ουσία της ζωής. Όμως, καθώς -όπως προανέφερα- πιστεύω ότι η επιρροή των γονέων στην διαμόρφωση της προσωπικότητας μας είναι θεμελιακή, ίσως θα έπρεπε πρώτα οι μεγάλοι να διαβάσουν αυτό το βιβλίο. Κι αυτό γιατί θα τους βοήθησει να δουν γεγονότα της ιστορίας με διαφορετική ματιά. Θα προβληματιστούν, θα σκεφτούν τα λάθη που έχουν γίνει και ίσως αναθεωρήσουν. Ευχή μου είναι ανάμεσα σε άλλα, να μην ξεχάσουν ότι το μέλλον που διαμορφώνουμε σήμερα είναι ο αυριανός κόσμος στον οποίο θα ζήσουν τα παιδιά μας. Καθώς κάθε κίνηση των μεγάλων τα επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό, ας φροντίσουμε να φτιάξουμε ένα μέλλον πιο όμορφο και πιο ασφαλές. Μακάρι αυτό το βιβλίο να το διάβαζαν κάποιοι ισχυροί του πλανήτη. Ίσως, τότε, κάτι άλλαζε προς το καλύτερο.

Εσύ έχεις δυο παιδιά, ένα αγόρι και ένα κορίτσι. Πόσο διαφορετικό είναι το να μεγαλώνεις ένα αγόρι από το να μεγαλώνεις ένα κορίτσι;

Λένε ότι οι γυναίκες είναι από τον Άρη και οι άνδρες από την Αφροδίτη! Από δύο διαφορετικούς πλανήτες! Φαντάσου, λοιπόν,  πόσες διαφορές από τη φύση τους... Στον τρόπο αντίληψης, σκέψης, διαχείρισης συναισθημάτων, και πάει λέγοντας... Ωστόσο, επειδή δεν ζουν τα αγόρια σε διαφορετικό πλανήτη από τα κορίτσια αλλά καλώς ή κακώς, πρέπει να συνυπάρχουν στη γη, καλό είναι να βρουν τη χρυσή τομή ώστε να ζουν αρμονικά και πάνω από όλα ισότιμα! Γι’αυτό το λόγο κάνω ό,τι μπορώ ώστε να μεγαλώνουν με τον ίδιο τρόπο δίχως να υπάρχουν διαχωρισμοί που να βασίζονται στο φύλο. Φυσικά και θα τους ενθαρρύνω να ασχολούνται, για παράδειγμα, με κάτι που να ταιριάζει στη φύση τους, όπως είναι το μπαλέτο για την κόρη μου ή ένα άθλημα που χρειάζεται μυική δύναμη για τον γιο μου. Σε καμία περίπτωση όμως, δεν θα πω στην κόρη μου ότι εκείνη θα πρέπει να ασχολείται με το συγύρισμα του σπιτιού ή με το μαγείρεμα μεγαλώνοντας, και όχι ο γιος μου. Μια αντίληψη που δυστυχώς κάποτε κυριαρχούσε... 

Αυτό που με απασχολεί είναι να μπορούν και η κόρη μου και ο γιος μου να μπαίνουν στη θέση του άλλου και να έχουν ενσυναίσθηση. Πιστεύω ότι αυτό θα τα βοηθήσει στις συναναστροφές τους αργότερα με άτομα του αντίθετου φύλου. 

"Μην ψάχνετε σε όλα εξηγήσεις. Κάποια πράγματα καλύτερα να μην τα σκαλίζουμε, και ας μην τα μάθουμε ποτέ". λέει σε κάποιο σημείο η σοφή γιαγιά που παίζει σημαντικό ρόλο στην διήγηση σου. Νομίζεις ότι κάποια πράγματα είναι καλύτερα να μην τα σκαλίζουμε; Παρ` όλο που η αλήθεια είναι σε γενικές γραμμές προτιμότερη μερικές φορές μπορεί να πληγώσει και να κάνει περισσότερο κακό παρά καλό.

Πιστεύω ότι σε γενικές γραμμές καλό είναι να γνωρίζουμε την αλήθεια και να μην ζούμε με ψευδαισθήσεις και απατηλές ελπίδες. Ωστόσο, δικαιολογώ τα white lies, τα ψέμματα δηλαδή που λέγονται για καλό σκοπό προκειμένου να μην πληγώσουν έναν άνθρωπο. Σκέψου, για παράδειγμα, κάποιον που είναι βαριά άρρωστος και έχει λίγες πιθανότητες να τα καταφέρει. Αν του πεις την αλήθεια ίσως του κόψεις έτσι κάθε ελπίδα για ζωή.

"Η ευτυχία μοιάζει με την πεταλούδα.Όταν την κυνηγάς, ποτέ δεν τη φτάνεις,μα αν καθίσεις ήρεμα, μπορεί να έρθει και να σταθεί επάνω σου" λες μέσα από κάποιο γνωμικό στο βιβλίο σου. Ποια ευτυχία κυνηγάς εσύ στην ζωή σου;

Είμαι πια πεπεισμένη ότι δεν έχει κανένα νόημα να κυνηγάμε την ευτυχία, καθώς συμφωνώ με το παραπάνω γνωμικό...

 Μπορώ όμως να πω τι είναι για εμένα ευτυχία! Ευτυχία, λοιπόν, για εμένα είναι να μπορώ να χαίρομαι και να απολαμβάνω όλα τα υπέροχα που μου έχει δώσει ο Θεός και η ζωή... Το ότι ξυπνάμε το πρωί και μπορούμε να σηκωθούμε από το κρεβάτι μας, να ανοίξουμε το παράθυρο και να δούμε τον ουρανό και τον ήλιο, είναι ευτυχία. Κι αυτό το καταλαβαίνεις μόνο εάν για κάποιο λόγο το στερηθείς.  Και φυσικά, η μέγιστη ευτυχία για εμένα είναι τα δύο θαύματα της ζωής μου- τα παιδιά μου.

"Αν αλλάξεις τον τρόπο που βλέπεις τα πράγματα,τα πράγματα που βλέπεις θα αλλάξουν" λέει στο βιβλίο σου μέσα από ένα απόφθευγμα του ο Γουέιν Ντάιερ, Αμερικανός καθηγητής αυτοβελτίωσης. Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να το βλέπεις με διαφορετικό τρόπο, ώστε να γίνει καλύτερο;

Κάθετί που μας συμβαίνει και αντιμετωπίζουμε είναι διαφορετικό και καλό είναι να μην γενικεύουμε στον τρόπο που θα το “δούμε”.

Νομίζω ότι βοηθάει το να βλέπουμε τα πράγματα με αισιοδοξία όμως θεωρώ ότι αυτό δεν είναι αρκετό για να αλλάξουν και να γίνουν καλύτερα. Απαραίτητες είναι και άλλες προϋποθέσεις. Για να βελτιώσουμε κάτι, για να έχουμε καλό αποτέλεσμα χρειάζεται υπομονή, πειθαρχία και δουλειά. Πιστεύω ότι τίποτα δεν έρχεται απλόχερα αν δεν προσπαθήσουμε γι’αυτό. Κι αν έρθει ουρανοκατέβατο απλά και μόνο επειδή σκεφτόμασταν θετικά - δίχως να το αξίζουμε πραγματικά- θα χαθεί γρήγορα ακριβώς όπως ήρθε.

«Ασκός κλυδωνιζόμενος μηδεπώποτε βυθιζόμενος» λέει σε κάποιο σημείο η Πυθία για την Ελλάδα. Μετά από 10 χρόνια οικονομικής κρίσης και μετά τον τελευταίο χρόνο που προέκυψαν τα προβλήματα με την Τουρκία και μετά η πανδημία και δυο lockdown που έφεραν μια ακόμη οικονομική κρίση, πώς τα βλέπεις εσύ τα πράγματα στην Ελλάδα. Και πότε νομίζεις η ζωή μας θα αρχίσει να μοιάζει με την προηγούμενη "κανονικότητα";

Κάθετί που συμβαίνει έχει και τις συνέπειές του. Όλα όσα έχουν συμβεί στη χώρα μας όχι μόνο τα τελευταία 10 χρόνια με τα προβλήματα με την Τουρκία, την οικονομική κρίση και την πανδημία, αλλά και από πολύ παλαιότερα, έχουν γράψει στο υποσυνείδητο των Ελλήνων. Έχουν αφήσει το στίγμα τους. Όμως, σε κάθε δύσκολη στιγμή της χώρας μας, έρχονται στο μυαλό μου όχι μόνο τα ενθαρρυντικά λόγια της Πυθίας αλλά και του νομπελίστα μας Οδυσσέα Ελύτη: “Εάν αποσυνδέσεις την Ελλάδα, στο τέλος θα δεις να σου απομένουν μια ελιά, ένα αμπέλι κι ένα καράβι. Που σημαίνει: με άλλα τόσα την ξαναφτιάχνεις.” Θέλω να πιστεύω ότι παρά τις δυσκολίες, σε γενικές γραμμές θα τα καταφέρουμε. Ελπίζω με τις λιγότερες απώλειες. Όσο για την “κανονικότητα”, έχω πια μπερδευτεί στο τι θεωρείται κανονικότητα... Αν εννοούμε τον τρόπο ζωής πριν την πανδημία, νομίζω ότι τίποτα δεν μπορεί να είναι όπως πριν. Ακόμα και να νικηθεί ο covid-19, θα μείνει η δυσπιστία, η ανησυχία, η αβεβαιότητα για την επόμενη μέρα... Και φυσικά, μην ξεχνάμε όλους όσους έφυγαν εξαιτίας της πανδημίας και τους δικούς τους ανθρώπους που θρηνούν.

"Το σώμα φεύγει. Η ψυχή παραμένει εδώ και ζει για πάντα!" λέει σε κάποιο άλλο σημείο η Πυθία. στους δυο νεαρούς ήρωες σου. Τι λες εσυ;

Δεν είμαι βέβαιη αν η ανάγκη των ανθρώπων έχει δημιουργήσει αυτήν την πεποίθηση. Ότι δηλαδή η ψυχή παραμένει εδώ... Αυτό που έχω νιώσει, όμως, από τότε που ήμουν ακόμα παιδί, όταν έχασα τον πατέρα μου, είναι ότι με κάποιον τρόπο είναι κοντά μου. Μου δίνει δύναμη όλα αυτά τα χρόνια που λείπει...Η αγάπη είναι ενέργεια, η πιο δυνατή μάλιστα! Πώς είναι δυνατόν να χαθεί όταν φεύγει από τη ζωή ένας άνθρωπος; Όσο αγαπάμε εκείνους που φεύγουν, τους κρατάμε για πάντα μέσα μας.

Πως θα χαρακτήριζες τον εαυτό σου; Είσαι Αισιόδοξη; Ορθολογική; η Απαισιόδοξη ;

Εξαρτάται την περίπτωση. Δεν ζω με αυταπάτες και ξέρω να απλώνω το χέρι μου μέχρι εκεί που φτάνω... Σε γενικές γραμμές είμαι ορθολογική. Αισιόδοξη είμαι όταν κυριαρχεί και ορθολογισμός. Όταν απουσιάζει ο ορθολογισμός, δεν είμαι απαισιόδοξη, απλά ρεαλίστρια...

Κάπου μέσα στο κείμενο σου αναφέρεις και τα λόγια του Βολταίρου που έλεγε : «Θ’ αφήσουμε αυτόν τον κόσμο ακριβώς έτσι όπως τον βρήκαμε: ανόητο, άδικο και κακό». Και από ότι βλέπουμε δεν είχε και άδικο. Ο κόσμος παραμένει ανόητος, άδικος και κακός. Νομίζεις ότι υπάρχει ελπίδα κάτι να αλλάξει στο μέλλον;

Όσο υπάρχουν άνθρωποι που μάχονται για το καλό του ανθρώπου, πάντα θα υπάρχει ελπίδα για να αλλάξει κάτι στο μέλλον. Ευχή μου είναι να πάρουν το μήνυμα όσοι διαβάσουν το βιβλίο μου.

Θα σου πω 5 λέξεις και παρ` όλο που καμία από αυτές δεν αποκλείει τις υπόλοιπες, θα ήθελα να μου πεις ποια από αυτές νομίζεις πως θα έκανε τον κόσμο καλύτερο : Έρωτας, Αγάπη, Ενσυναίσθηση, Αξιοπρέπεια, Ορθολογισμός.

Πέντε λέξεις που είναι απαραίτητες για έναν καλύτερο κόσμο. Όλες μαζί αν κυριαρχούσαν στις ζωές όλων μας θα είχαμε έναν κόσμο φανταστικό! Ας ξεκινήσουμε από την αγάπη που εύχομαι να φωλιάσει στις καρδιές όλων και βλέπουμε...