Τον «αισθανόμουν» τους τελευταίους έξι μήνες της ζωής του. Το μυαλό του που κάποτε τόσο θαύμαζα δεν ήταν πια εκεί. Ο ίδιος όμως ήταν. Κάθε βράδυ ελεύθερος από τις συμβατικότητες της ύλης, έφευγε από το σώμα του και λευκός και φωτεινός, έκανε βόλτες στον αιθέρα και συχνά ερχόταν έξω από το παράθυρο μου, που το κρατούσα πάντα ανοικτό. Καθόταν εκεί ακίνητος και φωτεινός, αλλιώτικος από την μορφή που είχε το γήινο σώμα του. Περίμενε. Περίμενε για μήνες, ώσπου η μάνα μου κι εγώ να τον ελευθερώσουμε. Ακόμη δεν το είχαμε πάρει απόφαση ότι θα έφευγε για πάντα. Δεν ήθελα να τον κρατήσω άλλο. Ήθελε να πάει στους καινούργιους τόπους. Γι’ αυτό έγραψα «ας γίνει».

Τον κατάλαβα το βράδυ που έφευγε. Ήταν 4:30 το πρωί όταν ξύπνησα. Η ώρα του θανάτου δεν είναι ευχάριστη για το σώμα. Είναι μια στιγμή οδύνης και το χρώμα της είναι μαύρο. Και μετά είναι κάτι άλλο που δεν λέγεται με λόγια. Οι λέξεις είναι απόκρυφες.

Στις 7 το πρωί με πήρε τηλέφωνο ο οδηγός του. «Κύριε Άρη…» μου είπε και σταμάτησε. Δεν ήξερε πως να το πει. «Έφυγε;» τον ρώτησα. «Ναι» μου είπε. Έκλεισα τον τηλέφωνο. Δεν ήξερα τι συμβαίνει μετά τον θάνατο του πατέρα. Βγήκα στο μπαλκόνι, κάθισα στην πολυθρόνα και άναψα ένα τσιγάρο. Ήταν χειμώνας αλλά το πρωινό έμοιαζε με καλοκαιρινό. Ησυχία. Το φως της ημέρας δυνάμωνε και μετά από λίγο οι ακτίνες του ήλιου που πρόβαλε πίσω από το βουνό, φώτισε τα δέντρα απέναντι μου. Ο ουρανός δεν έπεσε, όπως υπέθετα. Ούτε σκίστηκε η γη. Όλα ήταν κανονικά και στην θέση τους.

Ντύθηκα και πήγα στο νοσοκομείο. Δεν ήταν πια εκεί. Τον είχαν πάρει. Οι τελευταίες προετοιμασίες για το σώμα που δεν είχε πια νόημα.

Την ημέρα της κηδείας, πήγα στο παρεκκλήσι που τον είχαν και κάθισα εκεί μόνος μου δίπλα στο ανοικτό φέρετρο. Ο θάνατος αλλοιώνει λίγο τα χαρακτηριστικά. Είναι τα ίδια , αλλά συγχρόνως διαφορετικά. Κοίταζα για ώρα τα χαρακτηριστικά του ανθρώπου που είχε υπάρξει ο πατέρας μου. Δεν ήξερα πόσο τον γνώριζα ή πόσο με γνώριζε. Σ’ αυτό το επίπεδο μπορούμε να γνωριστούμε μόνο σχετικά. Δεν υπήρχαν υπόλοιπα, ούτε πόνος, ούτε παράπονα. Σαν πατέρας είχε παίξει τον ρόλο του τέλεια. Εγώ δεν είχα παίξει καλά τον ρόλο μου σαν γιος. Δεν τον είχα αφήσει να μου μάθει ζωγραφική, ούτε τον συντρόφευα στις βόλτες και τις ορειβασίες που έκανε με τους φίλους του στα βουνά. Εκείνος μου το έλεγε κάθε φορά: «Έλα βρε να σου μάθω να ζωγραφίζεις» «Το Σαββατοκύριακο θα πάμε στην Ζήρεια, θέλεις να έρθεις;». Δεν πήγαινα. Ήμουν νέος, είχα βρει τις παρέες μου και είχα άλλα πράγματα στο μυαλό μου. Παράλειψη. Ο χρόνος δεν γυρίζει πίσω. Εκείνος είχε παίξει τον ρόλο του τέλεια.

Δεν είναι εύκολος ο ρόλος του πατέρα. Απαιτεί παρόμοιες ικανότητες μ’ εκείνες που χρειάζεται ένας ηθοποιός για να παίξει τον Βασιλιά Ληρ. Δεν μπορούν παίξουν όλοι αυτόν τον ρόλο. Δεν είναι εύκολο να ξέρεις καν τι σημαίνει.

Για τα πρώτα 53 χρόνια της ζωής μου δεν ήθελα να γίνω πατέρας. Δεν ήξερα τι ακριβώς απαιτούσε ο ρόλος, αλλά ήξερα πως δεν είχα τις ιδιότητες που απαιτούσε ο ρόλος. Καμιά φορά είναι καλό να είμαστε συνειδητοποιημένοι στο τι μπορούμε και  τι δεν μπορούμε να κάνουμε. Δεν είχα παιδιά ακόμη και έτσι δεν ήξερα τι ακριβώς σήμαινε αυτό, αλλά ήξερα τον εαυτό μου και ήξερα πως το βάρος θα ήταν τέτοιο που δεν θα μπορούσα να το σηκώσω. Εξ άλλου ήξερα πως τόσο αυτό όσο και όλες οι αποφάσεις μας δεν εξαρτώνται από εμάς. Είναι όλα προδιαγεγραμμένα, οπότε και το αν θα γίνουμε γονείς ή όχι δεν εξαρτάται από εμάς, παρ’ όλο που είμαστε πεπεισμένοι για το αντίθετο.

Οπότε μια και τα ήξερα αυτά, εκείνο που ευχόμουν ήταν να μην μου «ανατεθεί» ο ρόλος σε λάθος στιγμή.

Όλα άλλαξαν γύρω στα 53 μου. Δεν ξέρω τι. Η αλλαγή ήταν εσωτερική και δεν αποφάσισα να αλλάξω. Απλώς άλλαξα. Δεν ξέρω σε τι και πως πέρα από κάποια πολύ σχετικά.

Η Αφροδίτη πρώτα και η Δέσποινα μετά, ήρθαν μετά την αλλαγή μου.

Όταν σε διαφορετικές στιγμές, μετά την γέννηση τους ήρθαν και οι δυο στο σπίτι, έκανα και με τις δυο το ίδιο πράγμα. Τις πήρα στην αγκαλιά μου, κάθισα μπροστά στο παράθυρο που κοίταζε δυτικά και κοίταζα για ώρες τον ήλιο, καθώς κατέβαινε προς την Δύση του.

Τα παιδιά διδάσκουν. Ιδίως όταν είναι νεογέννητα σου φέρνουν τα μηνύματα από εκεί έξω και σου λένε πολλά για τον καινούργιο σου ρόλο. Μακάρι να μπορεί να τα συλλάβει κανείς.

Όταν ένας άνδρας γίνεται πατέρας παύει να είναι αυτό που ήταν. Όσο κι αν ζει την όποια ζωή στην οποία τον φέρνουν τα βήματα του, γίνεται συγχρόνως και ένα δομικό σύμβολο στην ζωή κάποιων άλλων ανθρώπων, που θα χαράξει και την δική τους ζωή. Δεν είναι εύκολος ρόλος. Κάθε κίνηση σου εγγράφεται πια σαν «εντολή» των παιδιών σου. Και αυτά κάποια στιγμή, θα τα βρεις μπροστά σου, όχι μόνο εσύ αλλά και τα παιδιά σου.

Δεν είναι εύκολος ρόλος και αμφιβάλω αν υπάρχει κανείς που να μπορεί να τον παίξει καλά. Είμαστε ατελείς.

Σε γενικές γραμμές και για να καταλάβει κανείς περί τίνος πρόκειται, ο ρόλος μοιάζει με αυτόν που αναλαμβάνουν οι σωματοφύλακες πολύ επισήμων προσώπων. Αν φύγει μια σφαίρα για να χτυπήσει το πρόσωπο που προστατεύεις πρέπει να πέσεις μπροστά και να φας εσύ την σφαίρα. Στην ζωή υπάρχουν πολλών λογιών σφαίρες και δεν ξέρεις και από που σού ’ρχονται. Πρέπει να πέσεις μπροστά και να τις φας όλες αν γίνεται, ή έστω τις περισσότερες. Και η ζωή έχει περίπλοκες σφαίρες. Υποχθόνιες και ευρηματικές και πιο έξυπνες και από τον πιο έξυπνο πατέρα. Δύσκολο. Είμαστε ατελείς.

Σήμερα το πρωί μου έστειλε μήνυμα η Αφροδίτη. «Καλημέρααα. Χρόνια πολλααα. Είναι η μέρα του πατέρααααα». Με πολλά «αααα» στις καταλήξεις όπως είναι και το συνήθειο στο φέης. Σήμερα έχει τα γενέθλια της και η Δέσποινα. Γίνεται 15 ετών. Θα πάμε να φάμε με την μαμά τους την Ευγενία και με τον άντρα της τον Αλέξανδρο, που είμαστε και πολύ καλοί φίλοι. Straight ahead mate.

Η Ευγενία αποδείχθηκε πολύ καλή μητέρα για τα παιδιά που κάναμε μαζί.

Εγώ προσπαθώ να μάθω τον ρόλο μου. Γι αυτό έγιναν άσπρα τα γένια μου, ώστε τουλάχιστον οπτικά, να μοιάζουν κάπως με αυτά που είχε ο βασιλιάς Ληρ. Που θα πάει; Θα μάθω και τα λόγια σωστά…