“Μπήκα μέσα στο βιβλιοπωλείο και ανέπνευσα εκείνο το άρωμα χαρτιού και μαγείας που, περιέργως, κανένας ποτέ δεν σκέφτηκε να εμφιαλώσει”, έχει πει ο Ισπανός συγγραφέας Κάρλος Ρουίθ Θαφόν.  Κι όμως αυτά τα λόγια με εκφράζουν σε τέτοιο βαθμό, που νιώθω σαν να ειπώθηκαν από εμένα.

Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου, αναζητώ τη γνώση μέσα από τα βιβλία. Ίσως είμαι τυχερή, καθώς την εποχή που γεννήθηκα δεν κυριαρχούσε το διαδίκτυο. Θυμάμαι μετά το τέλος κάθε σχολικής χρονιάς, τη μητέρα μου να με παίρνει από το χέρι και να με οδηγεί στο μέρος που στο τότε παιδικό μυαλό μου, φάνταζε μαγικός και συνεχίζει... Εκεί όπου επιλέγαμε μαζί, δεκαπέντε με είκοσι βιβλία τα οποία θα με ταξίδευαν την περίοδο των καλοκαιρινών μου διακοπών,  σε άλλες εποχές, σε άλλες ζωές, δίνοντάς μου την ευκαιρία να εξελίξω τα όνειρα και τη φαντασία μου.

Σήμερα, που τα χρόνια έχουν περάσει και οι ρόλοι άλλαξαν, παίρνω τα δικά μου παιδιά από το χέρι για να επιλέξουμε βιβλία στο βιβλιοπωλείο. Και η ιστορία επαναλαμβάνεται.

Το μαγικό είναι ότι όσες φορές και να διαβάσεις ένα καλό βιβλίο, πάντα κάτι νέο έχει να σου πει. 

Στην περίοδο του lockdown και όχι μόνο, είναι ευκαιρία να κάνουμε μια στροφή προς τα βιβλία. 

Σκέφτηκα, λοιπόν, να ξεκινήσουμε μια νέα στήλη στο klik αφιερωμένη στα βιβλία που έχουν τη δύναμη ακόμα και να θεραπεύσουν την ψυχή. Φτάνει μόνο να τα αγαπήσουμε...

Ας δούμε τι έχει να πει στο #book_therapy ο κ. Νίκος Γιαννόπουλος.

 Πότε αποφασίσατε να ασχοληθείτε με τη συγγραφή και τι αποτελεί συνήθως πηγή έμπνευσής σας;

Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου. Οι πρώτες μου καθαρές αναμνήσεις είμαι εγώ σε κάποια γωνιά, κρυμμένος, να ζωγραφίζω ιστορίες. Ιστορίες που δεν μπορούσα να γράψω καθώς ήμουν πολύ μικρός, οπότε τις ζωγράφιζα. Κάπως έτσι δημιουργήθηκε μέσα μου αυτή η ανάγκη να ζωγραφίζω και να γράφω ταυτόχρονα. Με αυτόν τον τρόπο χαράχτηκε μέσα μου η ταυτότητα του εικονογράφου/συγγραφέα που έχω σήμερα. Χρειαζόμουν και τα δύο για να μπορώ να εκφραστώ.

Όσον αφορά την έμπνευση αυτή έρχεται από μένα τον ίδιο. Είναι οι βαθύτερες σκέψεις μου που γίνονται εικόνες, ιστορίες ή άρθρα. Κοιτάζω μέσα μου για να βρω την έμπνευση. Μόνο εκεί μπορώ να την αναζητήσω.

 Μιλήστε μας για το τελευταίο σας έργο. Ποιο είναι το μήνυμα ή τα μηνύματα που θέλετε να περάσετε μέσα από αυτό; Ποια γεύση θέλετε να μείνει στους αναγνώστες που θα το διαβάσουν;

Συγγραφικά το τελευταίο μου έργο είναι «Το τέρας της βροχής» από τις Εκδόσεις Λιβάνη, ενώ εικονογραφικά είναι η βιογραφία ενός πολύ ιδιαίτερου προσώπου στην Αραβία που απαγορεύεται αυτή την στιγμή να αποκαλύψω το όνομα του (θα ανακοινωθεί στα Αραβικά μέσα με την κυκλοφορία του βιβλίου αργότερα στη χρονιά).

 Είναι πολύ σημαντικά και τα δύο για διαφορετικούς λόγους.

«Το τέρας της βροχής» το έγραψα με την σύζυγο μου, Κριστίν Μενάρ, όταν ήμασταν ακόμη παιδιά. Έχει μεγάλη συναισθηματική αξία για μένα. Η εικονογραφημένη βιογραφία είναι επίσης πολύ σημαντική καθώς επιλέχθηκα για αυτό το εξαιρετικά απαιτητικό project από έναν πολύ μεγάλο οργανισμό. Η ευθύνη μεγάλη και η εμπειρία μοναδική.

Όσον αφορά το δεύτερο σκέλος της ερώτησης, κάθε έργο μου, γραπτό ή ζωγραφικό, «μιλάει» σε κάθε άνθρωπο με εντελώς διαφορετικό τρόπο. Δεν θέλω να μείνει κάτι συγκεκριμένο στον αναγνώστη μου, θέλω μόνο να του προκαλέσω συναισθήματα. Να απλώσω το χέρι μου μέσα από τη σελίδα και να μπορέσω να τον αγγίξω συναισθηματικά με οποιοδήποτε τρόπο. Αυτό για μένα είναι μεγάλο κατόρθωμα για κάθε δημιουργό.

 Στην εποχή της τεχνολογίας,  όπου κυριαρχούν τα τάμπλετς και οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές, πόσο εύκολο είναι το βιβλίο να έχει θέση στη ζωή των σημερινών παιδιών;

Η Τεχνολογία είναι πρωταγωνιστής στη ζωή μας με πολλούς τρόπους. Δεν γίνεται να την αποφύγει κανείς και δεν νομίζω πως πρέπει. Όλα είναι καλά ή όχι, ανάλογα με την χρήση που κάνουμε εμείς. Σε μια εποχή που ο σωστός χειρισμός του διαδικτύου είναι απαραίτητος και από τα παιδιά (πχ τηλεκπαιδεύση, διαδικτυακές εκπαιδευτικές δραστηριότητες κτλ) , τα τάμπλετ μπορούν να είναι εξαιρετικοί σύμμαχοι. Όσον αφορά το βιβλίο δε νομίζω πως αλλάζει κάτι. Τίποτα δεν μπορεί να αλλάξει την αίσθηση του αληθινού, τυπωμένου βιβλίου. Η μυρωδιά, η υφή των σελίδων. Έχει μια μαγεία μοναδική. Και όταν ο γονιός ή ο δάσκαλος φέρει το παιδί σε επαφή με το βιβλίο, τότε όλα γίνονται από μόνα τους.

 "Η ζωή κάθε ανθρώπου, ειπωμένη αληθινά, είναι ένα μυθιστόρημα." έχει πει ο Ernest Hemingway. Θα ήθελα να σχολιάσετε.

Συμφωνώ. Συνηθίζω να λέω πως κάθε άνθρωπος είναι «πρωταγωνιστής στη δική του ταινία». Είναι εντυπωσιακό πως ο καθένας μας πονάει, χαίρεται, αγαπάει, ζει και μαθαίνει, περνώντας παρόμοιες καταστάσεις με τους γύρω του και όμως τις αντιλαμβάνεται με τρόπο τόσο ξεχωριστό . Τα βιώματα αυτά φιλτράρονται αλλιώς, περνούν από διαφορετικά κόσκινα, και αυτό που μένει είναι τελικά κάτι μοναδικό για το κάθε άτομο. Παραστάσεις στο ίδιο θέατρο οι ζωές όλων μας. Τα σκηνικά, οι ερμηνείες και οι κομπάρσοι είναι αυτοί που αλλάζουν, και φυσικά, κάθε παράσταση λαμβάνει διαφορετικό χειροκρότημα όταν τα χρόνια περάσουν και η αυλαία τελικά πέσει.

 Ο Marcel Proust είχε πει ότι «ας είμαστε ευγνώμονες για τους ανθρώπους που μας κάνουν χαρούμενους, είναι οι γοητευτικοί κηπουροί που κάνουν την ψυχή μας να ανθίζει.» Εσείς  έχετε νιώσει αυτήν την ευγνωμοσύνη από ανθρώπους που έχετε έρθει κοντά ;

Ναι. Το έχω νιώσει για την σύζυγο μου πολλές φορές. Όταν μου είπε στο σχολείο πως είμαι όμορφος. Δεν το είχα ακούσει αυτό μέχρι τότε. Στον δικό μου γκρίζο κήπο, ένας σπόρος άνθισε εκείνη την στιγμή. Τον πότισε όταν με φίλησε για πρώτη φορά, κρυφά, ενώ καθόμασταν στο σκοτάδι, για να κρύψουμε την αμηχανία μας, και έγινε λουλούδι. Το προστάτευσε από τον αέρα που πήγε να το ξεριζώσει όταν ο περίγυρος της βίαια με έσπρωχνε μακριά. Πρόσφατα, ένα βράδυ, μου ζήτησε να της πω όλα μου τα μυστικά, αυτά που κρατούσα κρυμμένα μέσα μου και με δηλητηρίαζαν. Ήταν η μέρα εκείνη, που το λουλούδι, έγινε ένα μεγάλο ανθισμένο δέντρο. Οι ρίζες του βαθιές μέσα στη γη, στον κήπο της ψυχής μου.

Νιώθω μεγάλη ευγνωμοσύνη.

«Στα σημαντικά ζητήματα της ζωής είμαστε πάντα μόνοι.» είναι η ρήση του συγγραφέα Henri Frederic Amiel. Συμφωνείτε;

Όχι! Όχι. Δεν συμφωνώ καθόλου.

Ένιωθα μόνος παλιά. Όταν ήμουν παιδί. Και χειρότερα όταν έγινα έφηβος. Πολλά άλλαξαν τότε, και ξεκίνησε να με πλακώνει το σκοτάδι για καιρό. Δεν νιώθω έτσι όμως τώρα.

Δεν είμαστε μόνοι. Ούτε στα σημαντικά της ζωής.

Υπάρχουν άνθρωποι γύρω μας, και θέλουν να μας ακούσουν.

Θέλουν να μας βοηθήσουν, και όταν το κάνουν, μας ανακουφίζουν.

Μας λυτρώνουν.

Δεν είμαστε μόνοι.

 «Οι άνθρωποι μπορεί να μη θυμούνται τι έκανες ή τι τους είπες, αλλά πάντα θα θυμούνται πώς τους έκανες να αισθανθούν» έχει πει η Maya Angelou. Ποια είναι η πρώτη ανάμνηση που σας έρχεται στο μυαλό από μια όμορφη και μια δυσάρεστη κίνηση τρίτων, που σας προκάλεσε έντονα συναισθήματα;

Είναι δύσκολο να μιλήσω για τα δυσάρεστα.

Τον τελευταίο καιρό έχω γίνει αρκετά ευαίσθητος με τις κακές αναμνήσεις και λιγότερο ανθεκτικός σε αυτές.

Υπάρχουν κάποιες που πρόσφατα μοιράστηκα, και μάλιστα δημόσια, και ήταν όλο αυτό πολύ ψυχοφθόρο για μένα. Δεν θέλω να πάω πίσω εκεί…τουλάχιστον μέχρι να νιώσω καλύτερα.

Μια πολύ χαρούμενη στιγμή ήταν η μέρα που μου ανακοίνωσαν την πρώτη μου υποψηφιότητα σε διεθνή βραβεία βιβλίου. Ήταν τα International Book Awards στη Νέα Υόρκη το 2020. Οι συνεργάτες μου επικοινώνησαν μαζί μου ξαφνικά, και πανηγύριζαν χαρούμενοι. Δεν το περίμενα να έχουν αυτή την αντίδραση. «Πιστεύουμε σε σένα. Αυτή είναι μόνο η αρχή».  

Αυτή τους η χαρά και η συγκίνηση χαράκτηκε στο μυαλό μου. Μου έκανε εντύπωση που όλη αυτή η χαρά και η επιτυχία ήρθε τελικά από τους συνεργάτες μου εκτός Ελλάδος. Είναι παράξενο πως κάποιες φορές, όσοι βρίσκονται κοντά σου, από μικρότητα, αδυναμία, φόβο, ή ανταγωνιστικότητα, σε αποξενώνουν, ενώ άλλοι που τους χωρίζουν χιλιόμετρα από σένα, σου ανοίγουν την αγκαλιά τους και χωρίς δεύτερη σκέψη σε εμπιστεύονται.

  «Δεν πειράζει να διστάζεις, αν μετά προχωράς μπροστά» είπε κάποτε ο Μπέρτολτ Μπρεχτ. Υπήρξε κάποια στιγμή στη ζωή σας που λυγίσατε αλλά καταφέρατε να προχωρήσετε; Aν ναι, τι σας έδωσε τη δύναμη να συνεχίσετε;

Πολλές. Είναι πολλές οι φορές που λύγισα. Υπήρχε, σαν ξεκινούσα τα πρώτα μου βήματα, ένα ιδιαίτερα αρνητικό κλίμα όσον αφορά την ενασχόληση μου με την τέχνη. Ερχόταν από κάθε πλευρά, και ιδιαίτερα από τον ίδιο τον χώρο όταν με συνάντησε πρώτη φορά σαν καλλιτέχνη.

 «Δεν μπορείς», «δεν είσαι αρκετά καλός», «δεν μπορείς να ζήσεις από αυτό», «ποιος νομίζεις πως είσαι». Υπήρχαν άνθρωποι που απαξίωναν όσα προσπαθούσα να ξεκινήσω, πριν καλά καλά αρχίσω.

Οι φωνές με τραβούσαν συνεχώς κάτω. Ήμουν σε μια κατάσταση κατάθλιψης για καιρό. Μια μέρα τα παράτησα, και αποφάσισα να σταματήσω. Ήταν και πάλι η αγαπημένη μου, που μου έδωσε το κουράγιο, την ώθηση, να μην το βάλω κάτω.

«Μπορείς. Και εγώ είμαι εδώ και θα περιμένω όσο χρειαστεί».

Αυτό το «μπορείς» είναι σπουδαία λέξη. Αν δε, συνδυαστεί με το «όσο χρειαστεί» τότε μπορεί να κάνει θαύματα.

«Όποιος διατηρεί την ικανότητα να βλέπει την ομορφιά, δεν γερνάει ποτέ» πίστευε ο Κάφκα. Ποια είναι, κατά τη γνώμη σας, εκείνα τα στοιχεία που μπορούν να διατηρήσουν ακμαίο το μυαλό και την ψυχή;

Η αγάπη και η συντροφικότητα. Όταν έχεις ανθρώπους γύρω σου να σε αγαπούν, να σε φροντίζουν, να χαίρονται όταν χαίρεσαι και να σε αγκαλιάζουν όταν λυπάσαι, δεν γερνάς ποτέ. Μένεις πάντα παιδί.

“Πάντα θα’ ναι αργά, δεύτερη ζωή δεν έχει” γράφει ο Οδυσσέας Ελύτης στο “Παράπονό του”. Υπάρχει, πιστεύετε, δεύτερη ζωή, ή ευκαιρία να ζήσουμε κάποια πράγματα από την αρχή;

Όχι. Θα ήθελα να το πιστέψω αλλά δεν μπορώ. Τρέμω την λήθη. Και νομίζω πως αυτή είναι η κατάληξη μας. Το σκοτάδι. Η ανυπαρξία. Είναι μικρή η ζωή και νομίζω πως αυτή την μια μονάχα έχουμε. Για αυτό είναι σημαντικό να την γεμίζει ο καθένας με αυτά που έχουν σημασία για αυτόν.

«H ευτυχία είναι πράγμα απλό και λιτοδίαιτο- ένα ποτήρι κρασί, ένα κάστανο, ένα φτωχικό μαγκαλάκι, η βουή της θάλασσας. Τίποτα άλλο.» έλεγε ο Νίκος Καζαντζάκης. Τι είναι για εσάς ευτυχία;

Η υγεία. Το να ξέρω πως κάθε μέρα που ξυπνάω είμαι υγιής, εγώ και αυτοί που αγαπώ. Αυτό με κάνει πραγματικά ευτυχισμένο. Κάθε μέρα. Είναι σπουδαίο πράγμα αυτό. Όλα τα άλλα έρχονται.

 Θα ήθελα να μου πείτε μια φράση που αγαπάτε περισσότερο από το έργο σας...

Δεν νομίζω πως μπορώ να ξεχωρίσω κάποια. Μου είναι πολύ δύσκολο. Ό, τι γράφω πηγάζει από μέσα μου, είναι κομμάτι μου. Αδυνατώ πραγματικά να ξεχωρίσω μια φράση.

 Ποιοι είναι οι ήρωές σας στην πραγματική ζωή;

Δεν έχω. Κάθε άνθρωπος που σε δύσκολες στιγμές της ζωής του καταφέρνει να ανταπεξέλθει είναι ο ήρωας της δικής του ιστορίας.

Σε ποια λάθη δείχνετε τη μεγαλύτερη επιείκεια;

Τα λάθη που κάνω εγώ, είναι τα μοναδικά που αντιμετωπίζω χωρίς επιείκεια. Δεν είμαι αυστηρός άνθρωπος. Τα λάθη είναι για όλους.

  «Να έχεις μια καρδιά που ποτέ δεν σκληραίνει, έναν χαρακτήρα που ποτέ δεν κουράζει, ένα άγγιγμα που ποτέ δεν πονά.» είναι τα λόγια του Ντίκενς. Πόσο συχνά συναντάμε σήμερα μια τέτοια προσωπικότητα όπως αυτή που περιγράφει;

Νομίζω δεν γίνεται να υπάρξει αυτή η προσωπικότητα. Οι καρδιές σκληραίνουν. Τις μαλακώνει η αγάπη, μα και πάλι, σκληραίνουν. Και είναι φυσιολογικό. Είναι ουτοπική μια τέτοια προσωπικότητα. Οι άνθρωποι έχουμε αδυναμίες, αστοχίες, κακές στιγμές. Καιρός είναι να μάθουμε πως και αυτό, είναι μέσα στο παιχνίδι.  

 «Αν θέλεις να δοκιμάσεις τον χαρακτήρα ενός ανθρώπου, δώστου εξουσία» έλεγε ο Λίνκολν. Συμφωνείτε μαζί του;

Απόλυτα. Συμφωνώ απόλυτα. Όταν ο άνθρωπος αποκτά οποιοδήποτε είδος εξουσίας πάνω σε κάποιον συνάνθρωπο του έρχεται η στιγμή που δείχνει τον πραγματικό του εαυτό. Μεγάλο στοίχημα είναι να κρατήσεις την ψυχή σου καθαρή όταν η εξουσία την θολώνει. Μεγάλο στοίχημα για όλους μας.

 Πώς θα περιγράφατε τον ιδανικό αναγνώστη σας;

Είναι ένα παιδί. Ένα παιδί που μοιάζει πολύ με μένα. Μιλάει και σκέφτεσαι σαν και μένα, όταν ήμουν παιδί. Παλιότερα έλεγα στον εαυτό μου πως δεν υπήρχε ίσως γιατί φοβόμουν να τον αντικρύσω. Πρόσφατα όμως του άνοιξα ξανά την πόρτα.

  Αν και κάθε έργο ενός συγγραφέα θα το παρομοίαζα σαν ένα λογοτεχνικό του «παιδί»- και τα παιδιά μας δεν τα ξεχωρίζουμε- υπάρχει κάποιο βιβλίο σας που το αγαπήσατε ίσως περισσότερο και γιατί ;

Σίγουρα «Το τέρας της βροχής». Το έγραψα όταν ήμουν παιδί, στην πίσω πλευρά του σχολείου, μαζί με την αγαπημένη μου φίλη, που μετά από χρόνια θα γινόταν σύζυγος και μητέρα των παιδιών μου. Έχει πολύ μεγάλη συναισθηματική αξία για μένα το βιβλίο αυτό…

 Ποια είναι τα σχέδιά σας για το μέλλον; 

Ανυπομονώ να μοιραστώ με όλους τους φίλους τα νέα βιβλία που έρχονται. Έχω εικονογραφήσει πολύ όμορφες ιστορίες, από την Ελλάδα, το Κατάρ, την Αγγλία, τις ΗΠΑ. Είναι τόσα πολλά αυτά που έρχονται και περιμένω με μεγάλο ενθουσιασμό.

Θέλω επίσης να γράψω ξανά. Έχω ολοκληρώσει κάποια κείμενα ωστόσο δεν προλαβαίνω να προχωρήσω με αυτά γιατί οι εικονογραφήσεις τρέχουν. Το συρτάρι μου κρύβει ιστορίες, που όμως δεν βιάζομαι να μοιραστώ.

 Θα θέλατε να προσθέσετε κάτι άλλο για τη δουλειά, τη ζωή σας ή οτιδήποτε άλλο;

Θα ήθελα να σας ευχαριστήσω θερμά για αυτή την τόσο όμορφη κουβέντα! Και εσάς προσωπικά και το ΚΛΙΚ!