“Μπήκα μέσα στο βιβλιοπωλείο και ανέπνευσα εκείνο το άρωμα χαρτιού και μαγείας που, περιέργως, κανένας ποτέ δεν σκέφτηκε να εμφιαλώσει”, έχει πει ο Ισπανός συγγραφέας Κάρλος Ρουίθ Θαφόν.  Κι όμως αυτά τα λόγια με εκφράζουν σε τέτοιο βαθμό, που νιώθω σαν να ειπώθηκαν από εμένα.

Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου, αναζητώ τη γνώση μέσα από τα βιβλία. Ίσως είμαι τυχερή, καθώς την εποχή που γεννήθηκα δεν κυριαρχούσε το διαδίκτυο. Θυμάμαι μετά το τέλος κάθε σχολικής χρονιάς, τη μητέρα μου να με παίρνει από το χέρι και να με οδηγεί στο μέρος που στο τότε παιδικό μυαλό μου, φάνταζε μαγικός και συνεχίζει... Εκεί όπου επιλέγαμε μαζί, δεκαπέντε με είκοσι βιβλία τα οποία θα με ταξίδευαν την περίοδο των καλοκαιρινών μου διακοπών,  σε άλλες εποχές, σε άλλες ζωές, δίνοντάς μου την ευκαιρία να εξελίξω τα όνειρα και τη φαντασία μου.

Σήμερα, που τα χρόνια έχουν περάσει και οι ρόλοι άλλαξαν, παίρνω τα δικά μου παιδιά από το χέρι για να επιλέξουμε βιβλία στο βιβλιοπωλείο. Και η ιστορία επαναλαμβάνεται.

Το μαγικό είναι ότι όσες φορές και να διαβάσεις ένα καλό βιβλίο, πάντα κάτι νέο έχει να σου πει. 

Στην περίοδο του lockdown και όχι μόνο, είναι ευκαιρία να κάνουμε μια στροφή προς τα βιβλία. 

Σκέφτηκα, λοιπόν, να ξεκινήσουμε μια νέα στήλη στο klik αφιερωμένη στα βιβλία που έχουν τη δύναμη ακόμα και να θεραπεύσουν την ψυχή. Φτάνει μόνο να τα αγαπήσουμε...

Ας δούμε τι έχει να πει στο #book_therapy ο κ. Μίλτος Γήτας.

Πότε αποφασίσατε να ασχοληθείτε με τη συγγραφή και τι αποτελεί συνήθως πηγή έμπνευσής σας;

Ξεκίνησα να γράφω ποιήματα στην ηλικία μόλις των 11 ετών. Αυθόρμητα έπιασε χαρτί και μολύβι και ξεκίνησα να σκαρώνω ποιήματα. Όλο αυτό με τα χρόνια και μπαίνοντας στην εφηβεία έγινε ένα ποτάμι που με παρέσυρε κι έτσι στην Τρίτη Λυκείου εξέδωσα την πρώτη μου ποιητική συλλογή. Έμπνευση μου ήταν και είναι οι ανθρώπινες σχέσεις, ο θάνατος, η φθορά του χρόνου και ο έρωτας!

Μιλήστε μας για το τελευταίο σας έργο. Ποιο είναι το μήνυμα ή τα μηνύματα που θέλετε να περάσετε μέσα από αυτό; Ποια γεύση θέλετε να μείνει στους αναγνώστες που θα το διαβάσουν;

Η νέα μου ποιητική συλλογή κυκλοφόρησε λίγο πριν μας αποχαιρετήσει το 2020 και λέγεται «Εξίσωση». Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πνοή που με τους ανθρώπους αυτούς μας συνδέει μια φιλία ετών αλλά και οι κοινοί αγώνες και αγωνίες για το σύγχρονο ελληνικό βιβλίο. Μέσα από τα νέα μου ποιήματα θέλω να βάλω τους αναγνώστες να σκεφτούν την ματαιότητα πολλών πραγμάτων και καταστάσεων και να αντιληφθούν κι εκείνοι όπως προσπαθώ κι εγώ πως οι σταθερές της ζωής είναι άλλες κι όχι το εφήμερο, η δόξα, το χρήμα κτλ αλλά η αγάπη, η υγεία και οι άνθρωποι δίπλα μας.

Στην εποχή της τεχνολογίας, όπου κυριαρχούν τα τάμπλετς και οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές, πόσο εύκολο είναι το βιβλίο να έχει θέση στη ζωή των σημερινών παιδιών;

Επειδή τον τελευταίο χρόνο με αξίωσε η ζωή να αποκτήσω στα Ιωάννινα το δικό μου βιβλιοπωλείο θα πω ότι όλα είναι σχετικά! Μέχρι πρότινος είχα την άποψη πως πλέον όλοι είναι βυθισμένοι στις οθόνες των υπολογιστών τους όμως έχοντας πλέον μια μικρή εμπειρία του βιβλιοπώλη θα πω ότι οι Έλληνες διαβάζουν, τα νέα παιδιά διαλέγουν παραμύθια άρα υπάρχει ακόμη ελπίδα κι εμείς όλοι οι εμπλεκόμενοι θα πρέπει να κάνουμε πράγματα και δράσεις για να την κάνουμε όλο και μεγαλύτερη αυτή την ελπίδα. Στο χέρι μας είναι θεωρώ, και των εκδοτικών και των συγγραφέων αλλά και των βιβλιοπωλείων.

 "Η ζωή κάθε ανθρώπου, ειπωμένη αληθινά, είναι ένα μυθιστόρημα." έχει πει ο Ernest Hemingway. Θα ήθελα να σχολιάσετε.

Ναι συμφωνώ απόλυτα με αυτή την φράση. Κάθε τι αληθινό είμαι μυθιστορηματικό! Εξάλλου μη ξεχνάμε ότι στα βιβλία είτε πρόκειται για μυθιστόρημα είτε για ποίηση εμπνεόμαστε από την ίδια τη ζωή και τις αλήθειες της.

Ο Marcel Proust είχε πει ότι «ας είμαστε ευγνώμονες για τους ανθρώπους που μας κάνουν χαρούμενους, είναι οι γοητευτικοί κηπουροί που κάνουν την ψυχή μας να ανθίζει.» Εσείς έχετε νιώσει αυτήν την ευγνωμοσύνη από ανθρώπους που έχετε έρθει κοντά;

Εννοείται πως το έχω νιώσει. Παρά τις κατραπακιές της ζωής και τις προδοσίες από φίλους συνεχίζω να πιστεύω βαθιά στους ανθρώπους και τις ανθρώπινες σχέσεις. Κάθε φορά που άνθρωποι έρχονται κοντά μου και μοιραζόμαστε κοινές αγάπες και θέλω η ψυχή μου ανθίζει και γεμίζει χρώμα, γεμίζει ελπίδα.

 «Στα σημαντικά ζητήματα της ζωής είμαστε πάντα μόνοι.» είναι η ρήση του συγγραφέα Henri Frederic Amiel. Συμφωνείτε;

Εννοείται πως είμαστε μόνοι μας εκείνες τις σημαντικές στιγμές της ζωής μας. Το είχε πει κι ο δικός μας Ρίτσος εξάλλου, μοναξιά στη ζωή και στο θάνατο και στη δόξα! Αυτή η μοναχικότητα εκείνες της στιγμής όμως σου δίνει μια υπερφυσική δύναμη να τα ξεπεράσεις όλα και να προχωρήσεις πιο δυνατός πλέον…

«Οι άνθρωποι μπορεί να μη θυμούνται τι έκανες ή τι τους είπες, αλλά πάντα θα θυμούνται πώς τους έκανες να αισθανθούν» έχει πει η Maya Angelou. Ποια είναι η πρώτη ανάμνηση που σας έρχεται στο μυαλό από μια όμορφη και μια δυσάρεστη κίνηση τρίτων, που σας προκάλεσε έντονα συναισθήματα;

Πολλές όμορφες αλλά και δυσάρεστες. Η πρώτη δυσάρεστη είναι αδιαμφισβήτητα ο χωρισμός των γονιών μου και η επιλογή του πατέρα μου από τότε εδώ και 26 χρόνια να μην έχει καμιά επαφή μαζί μου. Η πιο όμορφη είναι κίνηση είναι της κόρης μου μόλις επτά ετών μου συμπαραστέκεται με μια μεγάλη αγκαλιά κάθε φορά που με βλέπει προβληματισμένο ή στενοχωρημένο από κάτι.

«Δεν πειράζει να διστάζεις, αν μετά προχωράς μπροστά»είπε κάποτε ο Μπέρτολτ Μπρεχτ. Υπήρξε κάποια στιγμή στη ζωή σας που λυγίσατε αλλά καταφέρατε να προχωρήσετε; Aν ναι, τι σας έδωσε τη δύναμη να συνεχίσετε;

Στη ζωή μου από μικρό παιδί έμαθα να παλεύω διότι είχα τη χαρά οι τρεις γυναίκες που με μεγάλωσαν, μητέρα, γιαγιά και προγιαγιά να με συμβουλέψουν και να μου αποδείξουν πως τίποτα δεν είναι δεδομένο. Για όλα πρέπει να παλεύεις και όλα να τα διεκδικείς. Στη ζωή μου πολλές φορές φοβήθηκα, ένιωσα να χάνω τη δύναμη μου, έχασα τον ύπνο μου αλλά ποτέ δεν λύγισα και ποτέ δεν έκανα πίσω. Πάντα προχωράω και διεκδικώ από τη ζωή ότι πιστεύω πως μπορώ να έχω… πάντα με δικαιοσύνη, απεριόριστη δουλειά και ποτέ πατώντας επί πτωμάτων. Μόνο έτσι έχει αξία να μνημονεύεις ότι κατέκτησες! Τη δύναμη κάθε φορά την αντλώ από κάτι διαφορετικό, τα τελευταία χρόνια που είμαι γονιός σίγουρα τα παιδιά μου είναι πηγή δύναμης και κουράγιου για μένα.

 «Όποιος διατηρεί την ικανότητα να βλέπει την ομορφιά, δεν γερνάει ποτέ» πίστευε ο Κάφκα. Ποια είναι, κατά τη γνώμη σας, εκείνα τα στοιχεία που μπορούν να διατηρήσουν ακμαίο το μυαλό και την ψυχή;

Σίγουρα η τροφή του μυαλού και της ψυχής που είναι το διάβασμα, οι ταινίες και η μουσική. Νομίζω όμως πως και οι υγιείς ανθρώπινες σχέσεις που επισυνάπτεις σε καθορίζουν και σου επηρεάζουν το μυαλό και τη ψυχή.

“Πάντα θα’ ναι αργά, δεύτερη ζωή δεν έχει” γράφει ο Οδυσσέας Ελύτης στο “Παράπονό του”. Υπάρχει, πιστεύετε, δεύτερη ζωή, ή ευκαιρία να ζήσουμε κάποια πράγματα από την αρχή;

Νομίζω πως όχι δεύτερη ζωή δεν έχει με την στενή έννοια του όρου. Ότι ζήσουμε εδώ, σε αυτή. Για το άλλο μετά από αυτό δεν έχουμε αποδείξεις. Αλλά από την άλλη μπορείς να επαναπροσδιορίσεις και να ζήσεις και δεύτερη και τρίτη ζωή έχοντας ωριμάσει, έχοντας δει τα λάθη σου, έχοντας κάνει απολογισμό. Σίγουρα επαναπροσδιορίζεις και ξαναρχίζεις. Άλλοτε επιτυχημένα κι άλλοτε καταλήγοντας στα ίδια κάνοντας απλά κύκλους.

«H ευτυχία είναι πράγμα απλό και λιτοδίαιτο- ένα ποτήρι κρασί, ένα κάστανο, ένα φτωχικό μαγκαλάκι, η βουή της θάλασσας. Τίποτα άλλο.» έλεγε ο Νίκος Καζαντζάκης. Τι είναι για εσάς ευτυχία;

Σε κάθε φάση της ζωής μας νομίζω πως η ευτυχία ορίζεται από διαφορετικά δεδομένα και αλγόριθμους. Για μένα σήμερα ευτυχία είναι συνδυασμός πολλών πραγμάτων. Να κοιμάμαι με καθαρή συνείδηση, να ξυπνάω και να βλέπω τα παιδιά μου στα κρεβάτια τους, να έχω όσα απλώς χρειάζομαι για να επιβιώνω, τους λίγους και κάλους δικούς μου ανθρώπους και να αναπτύσσω όσα έχω εγώ επιλέξει, να κάνω τη δουλειά που αγαπώ και να έχω χρόνο να διαβάζω καλά βιβλία…

 Θα ήθελα να μου πείτε μια φράση που αγαπάτε περισσότερο από το έργο σας...

Από τη νέα μου ποιητική συλλογή απομονώνω συνεχώς τη φράση από το τελευταίο ποίημα του βιβλίου που λέει:

«Η ζωή είναι πάντα όμορφη

γιατί περνάει από το σκοτάδι, κινείται με το φεγγάρι ψιθυρίζοντας

και στο τέλος,

το φως της πάντα λάμπει!»

Ποιοι είναι οι ήρωές σας στην πραγματική ζωή;

Ποτέ δεν αγαπούσα τους ήρωες των κόμικς και των ταινιών και σας παιδί δεν είχα ήρωες από παιδικά παραμύθια. Νομίζω πως για μένα ήρωες είναι όσοι αντέχουν, όσοι πέφτουν και ξανασηκώνονται πιο δυνατοί. Που πηγαίνουν κόντρα στον άνεμο της ζωής κι όμως τα καταφέρνουν πολύ καλά. Έχω πολλά τέτοια παραδείγματα στη ζωή μου!

 Σε ποια λάθη δείχνετε τη μεγαλύτερη επιείκεια;

Φυσικά στα λάθη που δεν γίνονται με δόλο. Γενικά στη ζωή μου έχω μάθει να συγχωρώ αρκετά και αρκετούς. Κανείς δεν είναι τέλειος. Είναι μια παραδοχή που σε κάνει να βλέπεις τη ζωή και τους ανθρώπους αλλιώς. Αλλά το δόλο δεν τον αντέχω, τον μισώ!

 «Να έχεις μια καρδιά που ποτέ δεν σκληραίνει, έναν χαρακτήρα που ποτέ δεν κουράζει, ένα άγγιγμα που ποτέ δεν πονά.» είναι τα λόγια του Ντίκενς. Πόσο συχνά συναντάμε σήμερα μια τέτοια προσωπικότητα όπως αυτή που περιγράφει;

Θεωρώ πολύ δύσκολα. Μπορεί να υπάρχουν τέτοιες προσωπικότητες στην κοινωνία μας αλλά δύσκολα εκφράζονται άρα και δεν τις βλέπουμε. Είναι σκληρές εποχές για τέτοιες προσωπικότητες νομίζω. Αυτοί οι καιροί ίσως απαιτούν τα τελείως αντίθετα χαρακτηριστικά.

 «Αν θέλεις να δοκιμάσεις τον χαρακτήρα ενός ανθρώπου, δώστου εξουσία» έλεγε ο Λίνκολν. Συμφωνείς μαζί του;

Συμφωνώ απόλυτα μαζί του. Το έχουμε δει πολλές φορές στη ζωή να συμβαίνει. Άνθρωποι που δεν άξιζαν ή που είχαν θυμό μέσα τους να αναλαμβάνουν θέσεις εξουσίας και να γίνονται οι χειρότεροι. Έχω πολλά παραδείγματα δει στη ζωή μου. Αλλά νομίζω στο τέλος αυτοί οι άνθρωποι ζούνε την απόλυτη μοναξιά… τους απομονώνει η ίδια η κοινωνία!

 Πώς θα περιγράφατε τον ιδανικό αναγνώστη σας;

Δεν ξέρω αν υπάρχει γενικά το ιδανικό, πόσο μάλλον σε αναγνώστη.  Σίγουρα θα βοηθούσε αν είναι ένας άνθρωπος ανεξαρτήτου γένους που θα διάβαζε πιο πολύ με την καρδιά του παρά με το μυαλό του. Που θα είχε ανοιχτές όλες τις κεραίες του ώστε να μπορεί να νιώσει τα ερεθίσματα που του στέλνω μέσα από τους στίχους μου.

 Αν και κάθε έργο ενός συγγραφέα θα το παρομοίαζα σαν ένα λογοτεχνικό του «παιδί»- και τα παιδιά μας δεν τα ξεχωρίζουμε- υπάρχει κάποιο βιβλίο σας που το αγαπήσατε ίσως περισσότερο και γιατί;

Όχι, τουλάχιστον σε αυτή τη φάση δεν μπορώ να ξεχωρίσω κάποια από τις 8 ποιητικές μου συλλογές μου. Όλες έχουν τη συναισθηματική τους αξία για μένα και όλες κάτι έχουν να πούνε, κάτι να προσθέσουν. Πάντα όμως με την πιο πρόσφατη είμαι πιο δεμένος και συναισθηματικά φορτισμένος.

 Ποια είναι τα σχέδιά σας για το μέλλον;

Αν όλα πάνε καλά με την πανδημία θα ήθελα το καλοκαίρι να κάνω κάποιες παρουσιάσεις της νέας μου συλλογής σε πόλεις που έχω φίλους και αναγνώστες αλλά γενικά θα αφοσιωθώ πολύ στο εγχείρημα μου, το νέο βιβλιοπωλείο που έχω ανοίξει στα Γιάννενα.

 Θα θέλατε να προσθέσετε κάτι άλλο για τη δουλειά, τη ζωή σας ή οτιδήποτε άλλο;

Για μένα προσωπικά όχι αλλά γενικά θα ήθελα να ευχηθώ σε όλο τον κόσμο που θα διαβάσει τη συνέντευξη μας καλή δύναμη για όσα βιώνουμε και για όσα θα έρθουν. Ας κρατήσουμε την ελπίδα μέσα μας πως θα ξημερώσουν πιο αισιόδοξες μέρες. Να αγαπάμε τον συνάνθρωπο μας και να αγαπάμε επίσης και την αλήθεια. Είναι λυτρωτική. Σας ευχαριστώ θερμά για τα όσα όμορφα συζητήσαμε…