“Μπήκα μέσα στο βιβλιοπωλείο και ανέπνευσα εκείνο το άρωμα χαρτιού και μαγείας που, περιέργως, κανένας ποτέ δεν σκέφτηκε να εμφιαλώσει”, έχει πει ο Ισπανός συγγραφέας Κάρλος Ρουίθ Θαφόν.  Κι όμως αυτά τα λόγια με εκφράζουν σε τέτοιο βαθμό, που νιώθω σαν να ειπώθηκαν από εμένα.

Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου, αναζητώ τη γνώση μέσα από τα βιβλία. Ίσως είμαι τυχερή, καθώς την εποχή που γεννήθηκα δεν κυριαρχούσε το διαδίκτυο. Θυμάμαι μετά το τέλος κάθε σχολικής χρονιάς, τη μητέρα μου να με παίρνει από το χέρι και να με οδηγεί στο μέρος που στο τότε παιδικό μυαλό μου, φάνταζε μαγικός και συνεχίζει... Εκεί όπου επιλέγαμε μαζί, δεκαπέντε με είκοσι βιβλία τα οποία θα με ταξίδευαν την περίοδο των καλοκαιρινών μου διακοπών,  σε άλλες εποχές, σε άλλες ζωές, δίνοντάς μου την ευκαιρία να εξελίξω τα όνειρα και τη φαντασία μου.

Σήμερα, που τα χρόνια έχουν περάσει και οι ρόλοι άλλαξαν, παίρνω τα δικά μου παιδιά από το χέρι για να επιλέξουμε βιβλία στο βιβλιοπωλείο. Και η ιστορία επαναλαμβάνεται.

Το μαγικό είναι ότι όσες φορές και να διαβάσεις ένα καλό βιβλίο, πάντα κάτι νέο έχει να σου πει. 

Στην περίοδο του lockdown και όχι μόνο, είναι ευκαιρία να κάνουμε μια στροφή προς τα βιβλία. 

Σκέφτηκα, λοιπόν, να ξεκινήσουμε μια νέα στήλη στο klik αφιερωμένη στα βιβλία που έχουν τη δύναμη ακόμα και να θεραπεύσουν την ψυχή. Φτάνει μόνο να τα αγαπήσουμε...

Ας δούμε τι έχει να πει στο #book_therapy η κα Ηρώ Σκάρου.

Πότε αποφασίσατε να ασχοληθείτε με τη συγγραφή και τι αποτελεί συνήθως πηγή έμπνευσής σας;

Με τη συγγραφή ασχολούμαι πολλά χρόνια. Την απόφαση όμως να μοιραστώ όσα γράφω, άργησα να την πάρω. Και μπορεί να μην το έκανα, αν δεν τύχαινε να συναντήσω ανθρώπους που με ενθάρρυναν και συνθήκες που ουσιαστικά με οδήγησαν σ’ αυτό. Πηγή έμπνευσης είναι ό,τι συμβαίνει γύρω μου. Οι καταστάσεις της εποχής μου και ο τρόπος που αυτές βιώνονται από τον σύγχρονο άνθρωπο.             

Μιλήστε μας για το τελευταίο σας έργο. Ποιο είναι το μήνυμα ή τα μηνύματα που θέλετε να περάσετε μέσα από αυτό; Ποια γεύση θέλετε να μείνει στους αναγνώστες που θα το διαβάσουν; 

Στη συλλογή διηγημάτων «Η ζωή όπως είναι», κοινή συνιστώσα αποτελούν οι ανθρώπινες σχέσεις. Κυριαρχούν τα θέματα της μοναχικότητας και της επικοινωνίας, της απιστίας και της προσκόλλησης, της απόρριψης και της αποδοχής. Ίσως ο αναγνώστης αναγνωρίσει πτυχές του εαυτού του ή των γύρω του σε κάποιους χαρακτήρες. Και αυτό μπορεί να σταθεί ευκαιρία για μια διαφορετική θέαση της ζωής όπως είναι.

Στην εποχή της τεχνολογίας,  όπου κυριαρχούν τα τάμπλετς και οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές, πόσο εύκολο είναι το βιβλίο να έχει θέση στη ζωή των σημερινών παιδιών;

Κρίνοντας από τον περίγυρό μου αλλά και από στοιχεία της εκδοτικής παραγωγής, το βιβλίο έχει ακόμα σημαντική θέση στη ζωή των παιδιών. Τα ηλεκτρονικά μέσα δεν μπορούν να αντικαταστήσουν τη θαλπωρή που προσφέρει η ανάγνωση ενός παραμυθιού από μία οικεία φωνή ή τη μαγεία που ξεπηδάει από τις σελίδες της παιδικής λογοτεχνίας.       

"Η ζωή κάθε ανθρώπου, ειπωμένη αληθινά, είναι ένα μυθιστόρημα." έχει πει ο Ernest Hemingway. Θα ήθελα να σχολιάσετε.

Στο μυθιστόρημα «Ιδού Εγώ» του Τζόναθαν Σάφραν Φόερ, ο ήρωας λέει: «Μια φορά κι έναν καιρό, ζούσε ένας άνθρωπος που περνούσε τόσο καλά, που δεν είχε καμία ιστορία να αφηγηθεί». Όλοι οι υπόλοιποι, έχουμε πολλές. Το κατά πόσο θα τις πούμε «αληθινά» ή όχι, είναι ένα ζήτημα. Αλλά από την άλλη, η ίδια η αλήθεια μοιάζει πολύ με τη μυθοπλασία. Ο κάθε άνθρωπος, ανάλογα με τις πεποιθήσεις του, διαμορφώνει τη δική του πραγματικότητα.        

Ο Marcel Proust είχε πει ότι «ας είμαστε ευγνώμονες για τους ανθρώπους που μας κάνουν χαρούμενους, είναι οι γοητευτικοί κηπουροί που κάνουν την ψυχή μας να ανθίζει.» Εσείς  έχετε νιώσει αυτήν την ευγνωμοσύνη από ανθρώπους που έχετε έρθει κοντά ;

Ευγνωμοσύνη νιώθω καθημερινά για τους αγαπημένους μου ανθρώπους. Αυτούς με τους οποίους μοιράζομαι χαρές και λύπες - τις δικές μου και τις δικές τους. Στηρίζοντας ο ένας τον άλλο ξεπερνάμε δυσκολίες και εξελισσόμαστε.      

«Στα σημαντικά ζητήματα της ζωής είμαστε πάντα μόνοι.» είναι η ρήση του συγγραφέα Henri Frederic Amiel. Συμφωνείτε;

Συμφωνώ, με την έννοια ότι όσες γνώμες και συμβουλές κι αν λάβουμε από την οικογένειά μας και τους φίλους μας, η τελική απόφαση για τα σημαντικά ζητήματα είναι αποκλειστικά δική μας και τις περισσότερες φορές τη γνωρίζουμε, ενστικτωδώς, εξαρχής.  

«Οι άνθρωποι μπορεί να μη θυμούνται τι έκανες ή τι τους είπες, αλλά πάντα θα θυμούνται πώς τους έκανες να αισθανθούν» έχει πει η Maya Angelou. Ποια είναι η πρώτη ανάμνηση που σας έρχεται στο μυαλό από μια όμορφη και μια δυσάρεστη κίνηση τρίτων, που σας προκάλεσε έντονα συναισθήματα;

Προσπαθώ να θυμηθώ πράξεις τρίτων που κάποτε με πλήγωσαν. Διαπιστώνω πως, τόσο οι αναμνήσεις όσο και οι συγκινήσεις απ’ αυτές, είναι αμυδρές έως ανύπαρκτες. Αντίθετα, τα συναισθήματα από ενέργειες καλοπροαίρετες, έχουν διάρκεια και ένταση. Μια παιδική ζωγραφιά που φτιάχτηκε «για την καλύτερη δασκάλα», ένα σημείωμα που γράφτηκε ως υπενθύμιση αγάπης, ένα δώρο που ήρθε χωρίς να ήταν γιορτή ή γενέθλια, μια φιλοφρόνηση που έγινε με αυθορμητισμό και ειλικρίνεια. Κινήσεις φαινομενικά απλές που μπορούν να μου «φτιάξουν τη μέρα», κάθε μέρα.                 

«Δεν πειράζει να διστάζεις, αν μετά προχωράς μπροστά» είπε κάποτε ο Μπέρτολτ Μπρεχτ. Υπήρξε κάποια στιγμή στη ζωή σας που λυγίσατε αλλά καταφέρατε να προχωρήσετε; Aν ναι, τι σας έδωσε τη δύναμη να συνεχίσετε;

Η λέξη «λυγίζω» δεν σημαίνει μόνο «αποθαρρύνομαι». Ευλυγισία είναι και η ευελιξία, η ικανότητα να κινείσαι προς διάφορες κατευθύνσεις, να προσαρμόζεσαι, να κάμπτεσαι χωρίς να σπας. Αντιμετωπίζω τις δυσκολίες της ζωής ως μαθήματα και ευκαιρίες για ενδυνάμωση, αυτοαξιολόγηση και επαναπροσδιορισμό στόχων.   

«Όποιος διατηρεί την ικανότητα να βλέπει την ομορφιά, δεν γερνάει ποτέ» πίστευε ο Κάφκα. Ποια είναι, κατά τη γνώμη σας, εκείνα τα στοιχεία που μπορούν να διατηρήσουν ακμαίο το μυαλό και την ψυχή;

Ακριβώς αυτή η ιδιότητα, να εκτιμά κανείς την ομορφιά,  να αντικρύζει τον κόσμο ως ένα πεδίο προς εξερεύνηση, να χαίρεται τη ζωή και να γελά αυθόρμητα σαν παιδί είναι που διατηρεί τη νεότητα σε όλα τα επίπεδα.    

“Πάντα θα’ ναι αργά, δεύτερη ζωή δεν έχει” γράφει ο Οδυσσέας Ελύτης στο “Παράπονό του”. Υπάρχει, πιστεύετε, δεύτερη ζωή, ή ευκαιρία να ζήσουμε κάποια πράγματα από την αρχή;

Πιστεύω ότι κάθε μέρα μπορεί να γίνει η πρώτη μέρα μιας καινούργιας ζωής. Μπορούμε να αλλάξουμε πορεία και να επιλέξουμε ποιες αποσκευές θα πάρουμε μαζί μας. Αυτό όμως προϋποθέτει αυτογνωσία, αξιολόγηση ευκαιριών και κινδύνων καθώς και σωστή πλοήγηση. Διαφορετικά, υπάρχει ο κίνδυνος να χάσουμε τον προσανατολισμό μας και τότε ίσως καταλήξουμε με ένα παράπονο σαν κι αυτό του Ελύτη.        

«H ευτυχία είναι πράγμα απλό και λιτοδίαιτο- ένα ποτήρι κρασί, ένα κάστανο, ένα φτωχικό μαγκαλάκι, η βουή της θάλασσας. Τίποτα άλλο.» έλεγε ο Νίκος Καζαντζάκης. Τι είναι για εσάς ευτυχία;

Μια βουτιά στα νερά του Αιγαίου. Ένα πανηγύρι σε χωριό της Ικαρίας. Ένα βιβλίο ακουμπισμένο στο κομοδίνο μου για να διαβαστεί ξανά και ξανά. Μια αγκαλιά, τόσο σφιχτή που πονάει. 

Θα ήθελα να μου πείτε μια φράση που αγαπάτε περισσότερο από το έργο σας...

Σκότωσε ό,τι αγαπάς (Κill your darlings) ήταν η συμβουλή του Ουίλιαμ Φόκνερ εννοώντας πως στη λογοτεχνία, οι φράσεις που ο συγγραφέας αγαπά και φαντάζεται ίσως ως αυτόνομα αποφθέγματα συνήθως δεν προσφέρουν κάτι στο σύνολο, αντίθετα το αποδυναμώνουν. Φαίνεται πως έχω ακολουθήσει πιστά αυτήν τη συμβουλή γιατί πραγματικά δεν μπορώ να ξεχωρίσω κάποια φράση. 

Ποιοι είναι οι ήρωές σας στην πραγματική ζωή;

Η Ελένη που τελείωσε τον κύκλο θεραπειών της και είναι τώρα εθελόντρια στο Άλμα Ζωής. Ο Στέλιος που άφησε μια «σίγουρη» δουλειά στο εξωτερικό και ζει το όνειρό του σε ένα μικρό ελληνικό νησί. Η Μαίρη που μεγαλώνει μόνη της δύο παιδιά αλλά στη λαϊκή ψωνίζει και για τη γειτόνισσα με τη μειωμένη σύνταξη. 

Σε ποια λάθη δείχνετε τη μεγαλύτερη επιείκεια;

Σε όσα γίνονται άδολα.  

«Να έχεις μια καρδιά που ποτέ δεν σκληραίνει, έναν χαρακτήρα που ποτέ δεν κουράζει, ένα άγγιγμα που ποτέ δεν πονά.» είναι τα λόγια του Ντίκενς. Πόσο συχνά συναντάμε σήμερα μια τέτοια προσωπικότητα όπως αυτή που περιγράφει;

Η λέξη «ποτέ» στα λόγια του Ντίκενς είναι η ίδια με την απάντησή μου. Αν όμως την αφαιρούσαμε, τότε θα έλεγα πως υπάρχουν άνθρωποι που ζουν με έναν παρόμοιο γνώμονα, κι αν κάποιες φορές δεν τα καταφέρνουν, τουλάχιστον το προσπαθούν. Είναι αυτοί οι άνθρωποι που επιδιώκω να έχω στη ζωή μου.

«Αν θέλεις να δοκιμάσεις τον χαρακτήρα ενός ανθρώπου, δώστου εξουσία» έλεγε ο Λίνκολν. Συμφωνείτε μαζί του;

Δεν πιστεύω πως η εξουσία αλλάζει τον χαρακτήρα του ανθρώπου. Φέρνει απλώς στην επιφάνεια την πραγματική φύση του. Όταν κάποιος είναι συμπονετικός και αλληλέγγυος θα παραμείνει έτσι ακόμη κι αν του δοθεί μια θέση ισχύος. Το ίδιο συμβαίνει και σε αυτόν που είναι εγγενώς ανήθικος και ανειλικρινής. Το θέμα λοιπόν είναι, όσοι έχουν τη δύναμη να μοιράζουν την εξουσία, να το κάνουν με γνώμονα όχι το προσωπικό συμφέρον αλλά το κοινό καλό.      

Πώς θα περιγράφατε τον ιδανικό αναγνώστη σας;

Αγαπά τη μικρή φόρμα, την εστίαση στο μερικό. Αφήνεται να βυθιστεί στην ιστορία και να διαβάσει ανάμεσα στα κενά. Αποδέχεται το ενδεχόμενο να αναγνωρίσει πτυχές του εαυτού του σε κάποιους χαρακτήρες. Ξαναδιαβάζει ένα διήγημα, μία παράγραφο ή μία μόνο φράση, προβληματίζεται και ίσως ανοίγει ένα διάλογο με τον εαυτό του και τους δικούς του ανθρώπους.

Αν και κάθε έργο ενός συγγραφέα θα το παρομοίαζα σαν ένα λογοτεχνικό του «παιδί»- και τα παιδιά μας δεν τα ξεχωρίζουμε- υπάρχει κάποιο βιβλίο σας που το αγαπήσατε ίσως περισσότερο και γιατί;

Ξεχωρίζω μόνο τα βιβλία των αγαπημένων μου συγγραφέων. Ό,τι έχω γράψει εγώ, έχει μέσα μου την ίδια βαρύτητα. Η κάθε ιστορία που επέλεξα κάποτε να διηγηθώ είχε, από τη στιγμή της σύλληψης μέχρι και αυτή της αποκύησης, ξεχωριστή σημασία.     

Ποια είναι τα σχέδιά σας για το μέλλον;

Σε ό,τι αφορά την προσωπική εξέλιξη, στους στόχους μου περιλαμβάνεται πάντα η άσκηση, και δεν αναφέρομαι μόνο στο σωματικό αλλά κυρίως στο ψυχονοητικό επίπεδο. Σε ό,τι αφορά τη συγγραφή, παράλληλα με μια επόμενη συλλογή διηγημάτων, δουλεύω κάτι μεγαλύτερο προσπαθώντας να διατηρήσω τη συντομία και τη λιτότητα της μικρής φόρμας.

 Θα θέλατε να προσθέσετε κάτι άλλο για τη δουλειά, τη ζωή σας ή οτιδήποτε άλλο;

Ο τίτλος του τελευταίου μου βιβλίου είναι εμπνευσμένος από μία φράση του έργου «Δον Κιχώτης»: «…τι μεγαλύτερη τρέλα απ’ όλες, να βλέπεις τη ζωή όπως είναι και όχι όπως θα έπρεπε να είναι». Αυτόν τον καιρό έχουμε όλοι αναγκαστεί να αντικρύσουμε μια καταστροφική πραγματικότητα. Θα ήθελα να ευχηθώ δύναμη για να ξεπεράσουμε τις δυσκολίες που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε και να απολαύσουμε ξανά μια ζωή όπως θα έπρεπε να είναι.