Νάρκισσος και Ηχώ· ένας έρωτας καταδικασμένος. Εκείνος με την ομορφιά του προκαλούσε το θαυμασμό όλων, ποτέ, όμως, δεν εξέφραζε τα συναισθήματά του στους άλλους. Τους αγνοούσε επιδεικτικά. Η θεά Νέμεσις τον καταράστηκε να ερωτευτεί μόνο τον εαυτό του. Η νύμφη Ηχώ, μόλις τον αντίκρισε στο δάσος, τον ερωτεύτηκε και μαγεμένη τον ακολούθησε. Όταν της έγνεψε να τον πλησιάσει, την κλώτσησε κι έφυγε. Η Ηχώ έκλαιγε για τη συμπεριφορά του και για τον ανεκπλήρωτο έρωτά της, όμως συνέχιζε να τον καλεί.

Εκείνος προχωρούσε, αγνοώντας την, ώσπου σταμάτησε σε μια λίμνη. Όταν είδε το είδωλό του στο νερό, το ερωτεύθηκε. Καμία σημασία στην Ηχώ, που του φώναζε. Η φωνή της, σιγά-σιγά, έσβησε, ώσπου ακούγονταν μόνο οι τελευταίες συλλαβές της. Ο Νάρκισσος έμεινε στη λίμνη για μέρες, κοιτώντας το είδωλό του. Όταν προσπάθησε ν΄αγγίξει το πρόσωπό του στο νερό, έπεσε και πνίγηκε. Πέθανε απ΄τον έρωτά του για τον ίδιον. Μέσα απ΄το μύθο αυτό μπορούμε με αλληγορικό τρόπο να καταλάβουμε πώς λειτουργεί ο ναρκισσισμός, όταν φτάνει στα όρια της διαταραχής.
Δεν μπορούμε να συγχέουμε την υγιή περηφάνια με τη ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας. Κατά την ψυχολογία ο νάρκισσος είναι ανίκανος να δημιουργήσει σχέση επειδή είναι ερωτευμένος μόνο με τον εαυτό του. Επιλέγει εκείνους που τον εξυπηρετούν και τον επιβεβαιώνουν, ενισχύοντας την εικόνα του. Θα σε κάνει να πιστέψεις ότι σου προσφέρει τα πάντα από αγάπη, ενώ, αντίθετα, εκείνος μόνο παίρνει από σένα. Όταν δεν θα ΄χει μείνει κάτι άλλο για να πάρει, θα φύγει δίχως ενοχές, έχοντας, προηγουμένως, βρει το επόμενο θύμα του.  Ας εξετάσουμε κάποια σημάδια ναρκισσιστικών συμπεριφορών, που μας βοηθούν να τις εντοπίζουμε στις σχέσεις μας.

1.Η εκμετάλλευση είναι το διακριτικό γνώρισμα των ναρκισσιστών.

Εκμεταλλεύονται τους άλλους προκειμένου ν΄ αποκτήσουν θαυμασμό, συναίσθημα, χρήματα, υλικά αγαθά, κύρος, φήμη. Για να τα κερδίσουν γίνονται αδίστακτοι. Ασφαλώς και τα παίρνουν όλα, χωρίς αντάλλαγμα. Επειδή πιστεύουν ότι ΄ναι ιδιαίτερα ξεχωριστοί κι αξίζουν τα πάντα. Αν σταματήσεις να δίνεις, εκδηλώνουν την αλαζονεία τους με τόση αγένεια, κάνοντάς σε να νιώθεις ένα τίποτα. Σε βάζουν στη διαδικασία να προσπαθείς να τους αποδείξεις ότι αξίζεις, προσφέροντάς τους ολοένα και περισσότερα.

2. Χρησιμοποιούν τρόπους χειριστικούς, με κύριο όπλο τη γοητεία τους.

Είναι γοητευτικοί ή έστω ξέρουν τον τρόπο να γοητεύουν και το εκμεταλλεύονται. Δε διστάζουν να πουλήσουν έρωτα, ακόμα και να δώσουν αιώνιους, δήθεν, όρκους αγάπης προκειμένου να πείσουν το θύμα τους. Έτσι πιστεύεις ότι γι΄ αυτούς είσαι το κέντρο του κόσμου. Αν όμως εμφανιστεί κάποιος, που την ίδια στιγμή τους εξυπηρετεί περισσότερο, απλώς σ΄ αφήνουν και πάνε εκεί.

3. Προβάλλουν συνεχώς τον εαυτό τους.

Φαντασιώνονται ότι είναι επιτυχημένοι και τέλειοι. Ότι όλοι τους θαυμάζουν. Μιλάνε μόνο για τους ίδιους. Επειδή απλά δεν ενδιαφέρονται να ρωτήσουν για τις ζωές των άλλων. Νιώθουν, όμως, το ακριβώς αντίθετο· ανασφάλεια. Αν κάποιος καταλάβει έστω κι ένα ελάττωμά τους, πανικοβάλλονται και δύσκολα το διαχειρίζονται.

4. Έλλειψη ενσυναίσθησης.

Δεν αισθάνονται τις ανάγκες των άλλων. Ενδιαφέρονται να καλύψουν τις δικές τους. Κι η αλαζονεία τους επιβεβαιώνεται. Θα ζητήσουν βοήθεια εάν τη χρειαστούν, όμως οι ίδιοι δε θα την προσφέρουν ποτέ.

5. Λένε ψέματα.

Υπερβάλλουν και διαστρεβλώνουν την εικόνα για τον εαυτό τους. Έτσι αυξάνουν την αυτοπεποίθησή τους και δείχνουν άτρωτοι στους άλλους. Θα πουν ψέματα ακόμη και για κάτι ανούσιο, που όμως τους δημιουργεί αισθήματα κατωτερότητας.

6. Επιζητούν την εκδίκηση.

Δεν ανέχονται την προσβολή, την αμφισβήτηση της εικόνας τους ή μια απλή διαφωνία απόψεων. Αντί να επιλέξουν τη συζήτηση, εκδικούνται με κάθε τρόπο.

7. Οι άλλοι τους ζηλεύουν.

Έτσι πιστεύουν. Είναι οι πρώτοι και καλύτεροι κι επομένως όλοι, δικαίως, τους ζηλεύουν.

8. Αποζητούν διαρκώς την επαφή.

Μέσω της πράξης αισθάνονται ότι επιβάλλονται. Νιώθουν ότι  ελέγχουν. Οι ψυχολόγοι πιστεύουν ότι οι νάρκισσοι είναι ανίκανοι να βιώσουν μέσα απ΄ την ερωτική επαφή συναισθηματική οικειότητα κι αγάπη. Πολύ απλά αντιμετωπίζουν τον έρωτα ως ένα όπλο εξουσίας.

9. Στη σχέση και στο γάμο δείχνουν πιστοί. Όμως είναι άπιστοι.

Θαυμάζουν υπερβολικά το πρόσωπο που επιλέγουν να ΄χουν πλάι τους, το εξιδανικεύουν κι όταν αυτό παύει ν΄ ανταποκρίνεται στις ακραίες απαιτήσεις τους, είτε το εγκαταλείπουν είτε απιστούν. Αν τους καταλάβεις, έχουν τον τρόπο να σε καθοδηγήσουν ώστε τελικά να ομολογήσεις ότι τους οδήγησες στην απιστία. Αν σ΄ εγκαταλείψουν, μην περιμένεις κάποια εξήγηση. Απλώς φεύγουν. Ωμά κι απάνθρωπα.

10. Επιδιώκουν τη συναισθηματική ανασφάλεια του συντρόφου τους.

Όσο εύκολα σε εξιδανικεύουν, τόσο εύκολα σε υποτιμούν. Είναι εξαιρετικά κυκλοθυμικοί. Προκειμένου να διατηρούν τον έλεγχο που ασκούν στο σύντροφο, καλλιεργούν το φόβο, την αστάθεια και τη συναισθηματική ανασφάλεια στη σχέση τους. Με τον τρόπο τους, μπορούν να φτάσουν το σύντροφό τους στα όρια της τρέλας. Ο σύντροφος από θύμα μεταμορφώνεται σε ψυχικά ασταθές άτομο, ενώ ο ναρκισσιστής σε θύμα.

Τις περισσότερες φορές οι ναρκισσιστές καταλήγουν μόνοι. Πνίγονται απ΄ το πάθος για τον εαυτό τους και τελικά αυτοκαταστρέφονται. Όπως κι ο Νάρκισσος.

Συντάκτης: Ελίζα Κωνσταντινίδου
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου